Türkiye’nin dört bir yanından gökbilim üzerine araştırmalarını sürdüren biliminsanlarının bir araya geldiği ve çalışmalarını ülkemizin gökbilim camiasıyla buluşturduğu Ulusal Astronomi Kongrelerinin (UAK) yirmi ikincisi bu yıl 6-8 Eylül tarihleri arasında İzmir Ege Üniversitesi Kültür Merkezi ve Fen Fakültesi Toplantı Salonu’nda gerçekleşti. 22. UAK’ın davetli konuşmacıları arasında ABD’de ötegezegenler üzerine çalışmalarını sürdüren Tansu Daylan ile Max Plank Enstitüsünde eROSITA teleskobunun çalışma ekip liderlerinden Esra Bülbül de yer aldı. Sabancı Üniversitesi’nden Ünal Ertan’ın eşlikçisi olan yıldıza kütle aktarımı yapan nötron yıldızları üzerine kuramsal çalışmaları özetlediği konuşmayla başlayan 22. UAK, yüksek enerji astrofiziği oturumlarıyla devam etti. Bu oturumlara paralel olarak Türkiye’deki gözlemevleri ve genel gökbilim çalışmaları üzerine bir oturum daha gerçekleşti. Bu oturumlarda özellikle X-ışını teleskoplarıyla ülkemizde yapılan araştırmaların arttığı ve Doğu Anadolu Gözlemevi (DAG) üzerine yapılan çalışmalar dikkat çekti. Bu çalışmalara ek olarak Türkiye’nin Antarktika üzerinde kuracağı çalışma istasyonunda yer alacak gözlemeviyle ilgili son durumlarda konuşuldu.
Kongrenin ikinci günü ötegezenler oturumu, dünyanın en önemli ötegezegen tarama programlarından olan TESS içinde çalışmalar yürütmüş biliminsanı Tansu Daylan’ın konuşmasıyla başladı ve akabinde Ankara Üniversitesi’nden Özgür Baştürk ile ekibinin Türkiye’de yaptığı ötegezegen keşif çalışmaları hakkında konuşmalarla devam etti. Ötegezegen ve yıldız gözlemleri, özellikle Türkiye’deki üniversitelerde bulunan görece küçük boylu teleskopları içeren gözlemevlerinden de yapılabildiği için bu alanda pek çok gökbilimci adayının kendi gözlemlerini içeren çalışmalar da dikkatlerden kaçmadı. Kongrede ayrıca Türkiye ve Rusya işbirliğiyle yürütülen Spektrum Gama Röntgen (SRG) uydusu aracılığıyla edinilen gözlem analizleri iki farklı konuşmayla bilim dünyasıyla paylaşıldı.
Kongrenin üçüncü günüyse, Samanyolu ötesindeki uzay, gökadalar ve kozmoloji(evrenbilim) çalışmalarına dair bir oturum gerçekleşti. Bu oturum, Max Plank Enstitüsü ile Rusya Federasyonu Uzay Ajansı ROSCOSMOS tarafından yürütülen eROSITA gözlemevi aracılığıyla edinilen veriler ışığında yapılan çalışmaları, bu enstitüde çalışmalarını sürdüren biliminsanı Esra Bülbül tarafından gerçekleşti. Geçmiş yıllardaki UAK’lar ile kıyaslandığında, X-ışını gözlemi analizlerindeki artış gibi samanyolu ötesi uzaya dair gözlemsel çalışmalarında yaşanan artış da tarihe not edildi. Özellikle Türkiye’de en az çalışılan alanlardan olan kozmoloji, artan gözlemler sayesinde daha çok hevesli araştırmacının ilgisini çekmişe benziyor. Kongrede sözlü bildiri olan konuşmalara ek olarak yazılı bildiri, yani poster sunumları da bulunmaktaydı. 22. UAK, enstrumantasyondan, veri analizine, Türkiye’deki bilim merkezlerinin tanıtımından ülkemizdeki gözlemevlerinde yapılan çalışmalara kadar çok çeşitli alanlardan 32 poster sunumuna ev sahipliği yaptı. 22. UAK’ın İzmir’in kurtuluğu 9 Eylül haftasına denk gelmesinin anısına, kongrenin ikinci günü tarihi Bergama vapuruyla bir tekne turu ve davet düzenlendi. Bu davet aracılıyla gökbilimciler İzmir’in kurtuluşunun 100. yılının kutlama etkinliklerine katılma fırsatı edindiler.
Bir sonraki İstanbul’da
22. UAK sırasında Türkiye’deki gökbilimcilerin ve astrofiziçilerin meslek örgütü olan Türk Astronomi Derneği’nin (TAD) de genel kurul toplantısı gerçekleşti. TAD genel kurulu aracılıyla gökbilimciler, bir önceki toplantıdan bu yana ülkede gerçekleşen gökbilim çalışmalarının yasal arkaplanları hakkında da bilgilenme fırsatı yakaladılar. Genel kurulda aynı zamanda bir sonraki kongrenin de yeri ve tarihi belirlendi. 23. UAK, 2024 yılında İstanbul Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü’nde 2-6 Eylül tarihleri arasında gerçekleşecek.
