Primatların taksonomisine dair uzun süredir var olan soruları, yeni düzenlenen soyoluş ağacı yanıtlıyor. Günümüzde var olan primatların genomları büyük ölçüde farklılık barındırıyor ve bu çeşitlilik insan evrimini yorumlamak için ilgi çekici bir bağlam sağlıyor. Uluslararası bir araştırma grubu tarafından yapılan soyoluş analizi, primat soylarının kökenleri, evrimi, türleşme örüntüleri ve genomlarındaki özgün farklılıkları belirlemek amacıyla gerçekleştirildi.
17 Mart’ta Plos Genetics adlı dergide yayımlanan makalenin yazarları 186 primat türünde 54 adet gen bölgesini taradılar. Analizler geniş kapsamlı, karşılaştırmalı genomik yaklaşımların, çok fazla tür içeren soyoluşların çözümlenmesindeki önemini ortaya koydu. Türlerin ve türlere ait gen dizilimlerinin evrimi ve adaptasyonu sadece insan genomunu ve genetik hastalıklara duyarlılığı açıklamakla kalmıyor, ayrıca zoonoz hastalıkların küresel çapta ortaya çıkışı, memelilerin karşılaştırmalı genom yapıları, primat taksonomisi ve türlerin korunması açısından da büyük önem taşıyor.
Bugüne kadar primat sistematiğini çözümlemek için kullanılan moleküler genetik verileri açıklayıcı olmakla birlikte kapsam açısından oldukça sınırlıydı. Sadece taksonların bazı spesifik altkümelerini kapsamaktaydı. ABD, Brezilya, Fransa ve Almanya’dan araştırmacıların oluşturduğu ekip, türlerdeki ayrışmalar arasındaki hiyerarşinin ve sıra dışı ölçülerde ıraksak primat soylarına yol açan işleyişin ayrıntılı şekilde tanımlanabilmesini sağladı. Bulgular eski çağlardan günümüze primat evrimindeki olayları gösteriyor ve taksonomiyle ilgili çok sayıda tartışmayı aydınlatıyor. Süregiden türleşme, evrimsel ağlar, eski kalıntı soylar, eşitsiz evrim oranları ve primat soylarında tamamen farklı şekilde dağılmış olan ekleme/çıkarma mutasyonları gibi konulara açıklık getiriyor.
Araştırmacıların çalışmayla ilgili açıklamaları şöyle: “Evrimsel bağlam veya hiyerarşi kesin bir şekilde çözümlenmeden enfeksiyon hastalıklarına, kansere direnç veya duyarlılığa yol açan genlerdeki değişimler, rekombinasyon mekanizmaları ve genomdaki değişkenlik açıklanamaz. Bu araştırmada ortaya konan primat türlerine ait soyoluş, insan adaptasyonunun ve hastalıkların genetik temellerinin ortaya konması ve geliştirilmesi açısından geçerli bir çerçeve sunuyor.”
Kaynak: Polina Perelman, Warren E. Johnson, Christian Roos, Hector N. Seuánez, Julie E. Horvath, Miguel A. M. Moreira, Bailey Kessing, Joan Pontius, Melody Roelke, Yves Rumpler, Maria Paula C. Schneider, Artur Silva, Stephen J. O’Brien, Jill Pecon-Slattery. A Molecular Phylogeny of Living Primates. PLoS Genetics, 2011; 7 (3): e1001342 DOI: 10.1371/journal.pgen.1001342
