Çeviren: A. Güven Akçay / İTÜ Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü öğrencisi
Eğer zebranın şeritlerini nasıl kazandığıyla ilgili bir hikaye anlat denseydi, Rudyard Kipling gülünç ve eğlenceli bir kamuflaj açıklaması yapardı. Ama yine de Gábor Horváth’ın Macaristan’dan ve İsveç’ten çalışma arkadaşları ile birlikte yaptığı “zebra çizgilerinin kan emen böcekleri uzak tuttuğu” açıklamasını ortaya koyabilir miydi?
Ekip, zebra şeritlerinin at sinekleri için en az ilgi çekici gizlenme düzeni olduğu bulgusunu http://jeb.biologists.org/ adresinde Experimental Biology dergisinde yayınladı.
At sinekleri kirli ısırıklarıyla hastalık taşırlar ve otlayan hayvanları rahatsız ederler. Horváth’a göre yatay polarize ışık bu böceklerin ilgisini çeker, çünkü sudan yansıyan ışık yatay polarize olur ve böcekler sudan yansıyan ışığın bu durumunu çiftleştikleri ve yumurtalarını bırakacakları yerleri belirlemede kullanırlar. Ayrıca, bir at sineği olan tabanidlerin kan emici dişileri, kurbanlarının yerlerini, kurbanlarının postlarından yansıyan doğrusal polarize ışık sayesinde bulurlar. Ekip, at sineklerinin beyaz atlara kıyasla siyah atlara daha çok ilgi gösterdiğini açıklayarak, zebra embriyolarının derilerinin de başta siyah olarak gelişmeye başlayıp sonradan doğumdan önce beyaz şeritlerin geliştiğini gösterdi. Ekip, zebraların şeritli kürkünün, zebraların siyah derilerini tabanidler gibi doymak bilmez kan emicilere karşı daha az cezbedici hale getirmek için evrimleşip evrimleşmediğini de merak ediyordu.
Ekip, Budapeşte yakınlarında at sineği dolu bir at çiftliğine giderek, bu kan emici böceklerin siyah ve beyaz şeritli desenin çeşitli genişlikte olduğu, şeritlerin farklı açılarda durduğu ve yansıyan ışığın polarizasyonunun farklı olduğu durumlarda ne kadar cezbedildiklerini test etmek istedi. Cezbedilip konan böcekleri sürdükleri yağ ve tutkalla yakalayan takım, fark etti ki şeritler darlaştıkça böceklerin ilgisi daha az oluyor ve en dar şeritli olanlar tabanidler için en az cezbedici olan desenler.
Ekip daha sora şeritli atların, siyah atlara ve beyaz atlara kıyasla böcekleri orta derecede cezbetmesini bekleyerek, beyaz ve siyah şeritli at modellerinin cezbediciliğini test etti. Fakat beklediklerinin aksine çizgili modelin bu üç grubun içinde böcekleri en az cezbeden desen olduğunu gördüler.
Araştırmanın sonunda ekip, gerçek zebraların postlarından şeritlerin genişliğini ve postlardan yansıyan ışığın polarizasyon durumunu ölçtüğünde, zebraların motiflerinin at sineklerine az cazip gelen motiflerle benzer olduğunu buldular.
Ekip elemanları, “Zebraların postlarında zaman içinde tabanid sineklerini en az cezbedecek, yeterince dar şeritlerin evrildiği sonucuna vardık.” diyorlar ve ekliyorlar: “Bu bölgede (Afrika) kan emen sinek türü parazitler yüzünden şeritli post deseni üzerindeki seçilim baskısı büyük ihtimalle yüksek.”
Kaynak: http://www.sciencedaily.com/releases/2012/02/120209101730.htm
