Beyincik, sinir sisteminin hareketi koordine etmedeki rolü ile bilinen parçasıdır. Yeni çalışmaya göre ise bu yapı, evrimsel süreç içerisinde insan kültürüne, diline ve alet kullanımına katkı sağlayabilecek değişikliklere uğradı. Bu yeni bilgi, Duke Üniversitesi’nden Elaine Guevara ve ekibinin PLOS Genetics dergisinde yayınladıkları bir çalışmadan elde edildi.
İnsanların düşünme ve öğrenme kapasitesindeki artışın nasıl meydana geldiğini araştıran biliminsanları, genellikle, beynin muhakeme ve karar verme gibi yürütme işlevleri için hayati önem taşıyan prefrontal kortekse odaklandı. Ancak son zamanlardaki çalışmalar insanın bilişsel yetilerinde rolü olduğu düşünülen beyincik üzerinde yoğunlaştı.
Guevara ve ekibi, insanlar, şempanzeler ve rhesus makak maymunları arasındaki moleküler farklılıklar üzerinden beyinciğin ve prefrontal korteksin evrimini araştırdı. Araştırmalarını biraz daha genişleten biliminsanları, bu türlerdeki değişimleri daha iyi anlayabilmek için epigenetik değişimlere odaklandı. Üç türün beyin dokularından elde edilen genomlar incelendi, farklılıkların temelini oluşturan epigenetik değişimler analiz edildi. (Epigenetik, DNA dizisi üzerinde değişim meydana getirmeden genin ifadesini değiştiren mekanizmalardır.)
Şempanze ve makaklardaki versiyonları ile karşılaştırıldığında insan beyinciği, prefrontal korteksten daha büyük epigenetik farklılıklar göstermekteydi. Bu durum insan beyninin evrimi açısından beyinciğin önemli bir noktada durduğunu göstermekteydi. Epigenetik farklılıklar özellikle de beyin gelişimi, beyin iltihabı, yağ metabolizması ve sinaptik plastisite ile ilgili genlerde belirgindi. (Sinaptik plastisite, hangi sıklıkta kullanıldıklarına bağlı olarak nöronlar arasındaki bağlantıların güçlenmesi veya zayıflaması durumudur.)
Yeni çalışmanın işaret ettiği epigenetik farklılıklar, insan beyninin nasıl çalıştığını, yeni bağlantılar kurma ve adaptasyon yeteneğini anlamamıza olanak tanımaktadır. Söz konusu epigenetik farklılıklar yaşlanma ve hastalıkların ortaya çıkışında da çeşitli rollere sahip olabilir. Daha önceki çalışmalar insan ve şempanze prefrontal korteksi arasındaki epigenetik farklılıkların, psikiyatrik durum ve nörodejenerasyonla ilgili genlerle ilişkili olduğunu göstermişti. Yeni çalışma ise insan beyninin nasıl evrimleştiği incelenirken araştırmalara beyinciğin de dahil edilmesinin önemine dikkat çekmektedir.
Kaynak: SCIENCE DAILY
