Leman Atalay
Kıvılcımlı’nın çoğu metni hapishane koşullarında yazmış olması, bu eserin toplumsal eleştiri ve bilinçlenme amacıyla kaleme alındığını daha da belirgin hale getirir. Hapishane duvarları arasında dahi toplumun özgürleşme mücadelesine olan inancını ve kararlılığını yitirmeyen Kıvılcımlı, okuyucusunu da aynı özgürlük arayışına çağırır. Bu metin, hem bir tarihsel analiz hem de özgürleşme için bir manifesto niteliğindedir. Eseri, sadece din ve siyaset üzerine bir inceleme değil, aynı zamanda toplumların şekillenmesi, medeniyetin doğuşu ve inancın bu süreçteki rolü üzerine derinlemesine bir düşünsel yolculuktur. Kitap, insanlık tarihindeki önemli dönüşümleri anlamamıza yardımcı olurken, aynı zamanda toplumsal yapıları dönüştürme ve özgürleşme mücadelesini savunur. Kıvılcımlı, medeniyetin ilk izlerinin Mezopotamya gibi topraklarda atıldığını ve bu toprakların, toplumların ilk düzen arayışlarının beşiği olduğunu vurgular. Medeniyetin barbarlıktan çıkıp, insanlık adına bir düzen arayışına girdiği dönemi, sadece bir kültürel ya da teknik ilerleme olarak değil, insanlığın toplumsal bir düzen kurma çabası olarak ele alır.
Kitapta, dikkatimi çeken en önemli kavramlardan biri cennet oldu. Kıvılcımlı, cennet fikrini geleneksel inançlardan farklı bir şekilde ele alır. Kıvılcımlı, bu durumu eleştirerek, cennetin gökte değil, yeryüzünde aranması gerektiğini savunur. Ona göre, cennet sadece bir vaat değil, toplumların adaletli ve eşitlikçi bir düzen kurarak ulaşması gereken bir amaçtır. Başlangıçta insanları aydınlatmayı amaçlayan din, zamanla iktidarın elinde, halkı pasifleştiren bir ideolojiye dönüşmüştür. Cennet, halkı uyutmanın, onlara gerçek özgürlüğü ve adaleti vaat etmenin bir biçimi olmuştur.
Ona göre, cennet sadece bir vaat değil, toplumların adaletli ve eşitlikçi bir düzen kurarak ulaşması gereken bir amaçtır. Bu, toplumsal devrimin temeli olarak görülmeli ve halklar, kendi özgürlükleri için kolektif bir mücadeleye girmelidir. Cennet, bir ütopya değil, yeryüzünde kurulması gereken bir düzenin simgesidir. Toplumların bu düzene ulaşabilmesi için devrimci bir bilinçlenme ve özgürleşme mücadelesi gerekmektedir.
Kıvılcımlı’nın bu yaklaşımları, kitaptaki birçok temanın temelini oluşturur. Eserde, kadının toplumsal gücüne dair yapılan vurgu da önemli bir yer tutar. Tomris Hatun’un bir hükümdar olarak değil, kadının yaratıcı gücünün ve medeniyetin temellerini atmadaki rolünün simgesi olarak sunulması ve yaratıcı enerjisinin bir sembolü olarak tanımlar. “Allah önce kadındı, Tanrı önce anaydı” sözleriyle, kadının toplumdaki rolünü ve gücünü vurgular. Bu bakış açısı, kadınların tarihsel olarak toplumları şekillendiren, yaratıcı güçler olarak nasıl önemli bir yer tuttuklarını anlatır. Tomris Hatun’un önderliğindeki anaerkil yapılar, Kıvılcımlı’nın medeniyetin temellerini anlatırken kullandığı güçlü imgelerden biridir Kıvılcımlı’nın düşünsel çerçevesinde kadının tarihsel gücünü ve önemini vurgular. Kıvılcımlı’nın bu düşüncelerinin temelinde, toplumsal yapıyı dönüştürme ve halkların özgürleşmesi için gerekli olan bilinçlenme yatmaktadır.
Sonuç olarak, Dine ve Politikaya Dair Yazılar, sadece bir tarihsel analiz değil, aynı zamanda toplumsal yapıları dönüştürme çağrısıdır. Kıvılcımlı’nın derinlemesine analizleri, toplumsal yapılar üzerindeki sorgulamaları ve devrimci düşünceleri, bu eseri bir eleştiri değil, bir uyanış çağrısına dönüştürür. Cennet kavramı, toplumsal düzenin temeli olarak ele alındığında, halkların özgürleşme mücadelesi ve bilinçlenmesiyle şekillenen bir dünya tahayyül edilir. Bu kitap, yalnızca geçmişin değil, geleceğin de ışık tutan bir düşünsel yolculuğudur.
Not: Bilim ve Gelecek Kitaplığı, Kıvılcımlı’nın bu metinlerini kitaplaştırarak, aslında önemli bir görev üstlenmiştir. Çünkü Kıvılcımlı’nın yazıları, yalnızca bir dönemi değil, toplumların evrimini anlamak için temel bir kaynak olmanın ötesine geçer. Bu kitap, sosyalizmin toplumsal düzeni ele alırken, tarihsel materyalist bakış açısını nasıl derinlemesine işlemesi gerektiğini ortaya koyuyor. Kıvılcımlı’nın eserlerinin ne kadar önemli olduğunu, onları günümüz okuruna sunan yayıncıların rolünün de ne kadar büyük olduğunu bu bağlamda görmek mümkün.
Dine ve Politikaya Dair Yazılar, Hikmet Kıvılcımlı, Bilim ve Gelecek Kitaplığı, 2023, 168 s.
