Nobel Komitesi, bu seneki Nobel Kimya Ödülü’nün gen düzenlenmesinde önemli araçlarından biri olan CRISPR-Cas9 sistemini keşfeden biliminsanları Emmanuelle Charpentier ve Jennifer A. Doudna’ya verildiğini açıkladı.
CRISPR-Cas9 sistemi esasen bakterilerde bulunur. Bakteriler bu sistemi kullanarak virüslerin yıkıcı etkilerinden korunabilir. CRISPR-Cas sistemi genom içerisinde hedeflenen bir bölgenin kesilmesine olanak tanır. Bu nedenle de “genetik makas” olarak nitelendirilir. Bakteriler, kendi genetik materyallerine yerleşen virüs genomunu CRISPR-Cas sistemi ile keser ve genomdan çıkarır. Böylece bakteri, kendi genetik yapısına yerleşen viral genomun yıkıcı etkilerini önleyerek virüslerden korunabilir.
Emmanuelle Charpentier ve Jennifer A. Doudna’nın söz konusu keşifleri, sadece bir mekanizmanın keşfinden ibaret değildi. Bu mekanizmayı ilk olarak 2011 yılında Charpentier keşfetmişti. Charpentier, aynı yıl Jennifer Doudna ile birlikte çalışarak bu mekanizmanın laboratuvar ortamında “taklit edilebileceğini” gösterdi. İki kadın biliminsanının işbirliği sonucunda bakterilerin CRISPR-Cas9 sistemi bir deney tüpünde yeniden oluşturuldu.
CRISPR-Cas9 sisteminin keşfi, yaşam bilimleri için devrim niteliğindedir. Çünkü bu moleküler mekanizma kullanılarak yaşamın kodu olan genetik materyalimiz yeniden yazılabilir!
Genetik makasın moleküler bileşenlerini basitleştirebilen biliminsanlarının keşfi, genetik mühendisliğinin başat yöntemlerinden biri haline geldi. Bu teknolojinin keşfi, kanser ve kalıtsal hastalıklarla ilgili araştırmalar açısından da oldukça önemli bir yerde duruyor. Nobel Komitesi, Emmanuelle Charpentier ve Jennifer A. Doudna’nın yaşam bilimlerine yaptığı bu katkıyı 2020 Nobel Kimya Ödülü ile ödüllendirdi.
Kaynak: NOBEL PRIZE
