11 Ocak 2022 tarihinde yerel saatle 04:07’de Kıbrıs Adası’nın batısında sismik moment büyüklüğü 6.6 (EMSC, USGS) olan kuvvetli bir deprem oldu. Önce 50 km olarak verilen deprem derinliği daha sonra revize edilerek 20-25 km arasında rapor edildi. Deprem bölgede geniş bir alanda hissedildi. Depremin Kıbrıs Adası’na en yakın yeri 40 km’dir. Deprem Lefke’ye 90 km, Güzelyurt’a 96 km, Girne’ye 130 km, Anamur’a 116 km, Alanya’ya 138 km uzaktadır. Bu uzaklıklardaki yerleşimlerde deprem hissedilmiştir. Depremin tsunami oluşturma olasılığı olmakla birlikte kıyılarda herhangi bir gözlem rapor edilmemiştir. Bunun nedeni deprem sırasında oluşan fayın deniz tabanında belirgin bir kırılma yaratmaması olabilir.
Afrika Levhası’nın Kıbrıs-Rodos Yayı civarında Anadolu Levhası’na bitiştiği yerde yerkabuğunda artan gerilimin (stres) oluşturduğu bindirme faylı (ters fay) bir deprem. 5 Ocak 2022 tarihinde saat 06:21’de aynı yay üzerinde, bindirme türü bir başka faylanma ile 65 km derinlikte moment büyüklüğü 5.1 (EMSC) olan bir deprem olmuştu. Her iki deprem de, daha önce olanlar gibi Kıbrıs Yayı’nı oluşturan yerkabuğu hareketlerinin ve gerilim birikiminin etkin olduğunu göstermektedir.
Afrika Levhası (Nubia) ve Arap Levhası, Anadolu Levhası’na doğru ortalama 10 milimetre/yıl hızla hareket ediyor ve Anadolu Levhası’nı sıkıştırıyor (Şekil 1). Afrika Levhası’nın ve Arap Levhası’nın kuzeye doğru bu hareketi nedeniyle Anadolu Levhası’nda büyük faylar ve kırıklar oluşuyor. Türkiye ve yakın çevresinde Kuzey Anadolu Fayı ve Doğu Anadolu Fayı bu sıkıştırmanın ana ürünleri olarak ortaya çıkıyor. Bu ana faylara eşlik eden ve farklı yerlerde oluşmuş, çeşitli uzunluklarda ve deprem potansiyeli yüksek 553 adet diri (canlı) fay var.
Anadolu Levhası Kuzey Anadolu Fayı ve Doğu Anadolu Fayı’nın hareketleriyle yılda 21 milimetre hızla batıya doğru ilerliyor (Şekil 1 ve Şekil 2). Tüm bu yer kabuğu hareketlerinin sonucunda her ölçekte ve sıklıkla depremlerle karşılaşıyoruz.
Akdeniz tabanındaki Afrika Levhası’nın uzantısının Anadolu Levhası’nın altına dalmaya başladığı hat Girit ve Kıbrıs Yayı olarak adlandırılıyor. Bu dalan yerkabuğu parçası üzerinde çeşitli büyüklüklerde ve derinliklerde depremler oluyor. Afrika Levhası yerin çok sıcak mağma ortamı (manto) içerisinde 200 km derinliklere kadar ulaşabiliyor ve bu nedenle derin depremler yaratıyor (Şekil 3 ve Şekil 4). Ancak daha derinlere inemeden Manto’daki sıcaklık nedeniyle eriyerek kayboluyor ve deprem oluşturamıyor (Şekil 4).
11 Ocak 2022’de oluşan 6.6 (EMSC) büyüklüğündeki deprem Kıbrıs Yayı üzerindedir ve derinliği 20-25 km’dir (EMSC, USGS, KRDAE). Bu depremin faylanma yapısı bindirme fayı (ters fay) olarak bulunmuştur. Afrika Levhası’nın sıkıştırmasının yarattığı gerilimin Kıbrıs Yayı’nda 6.6 büyüklükte böyle bir depremle ortaya çıkması, Akdeniz’de levha hareketlerinin çok aktif olarak sürdüğünü göstermektedir. Kıbrıs Adası’nın batısında olan 6.6 büyüklüğündeki bu son depremle açığa çıkan sismik enerji, 120 bin ton dinamit patlatmasına veya Hiroşima’ya atılan atom bombasının sekiz katına eşittir.
