Geçtiğimiz sayıda bahsettiğimiz LCROSS görevi Ay’ a bakışımızı sonuna kadar değiştirecek ön veriler elde etti. LCROSS, 9 Ekim 2009’da Ay’ın güney kutbunda tamamen karanlık bir bölgede bulunan Cabeus kraterinin tabanına yönlendirilmiş büyük bir darbeden elde ettikleriyle bize Ay’ın neler sakladığını anlatmaya başladı.
Cabeus’a çarpan LCROSS roket kapsülü milyarlarca yıldır güneş ışığı görmemiş krater partiküllerini uzay boşluğuna savururken, saçılan bu partiküller LCROSS’un takip eden ünitesinde bulunan sensörler tarafından analiz edildi ve bu analizler sonucunda elde edilen ön veriler Ay’a yönelik anlayışımıza yeni boyutlar ekliyor.
Bilim insanları uzun süredir Ay’ın kutup bölgelerinde yüksek miktarda bulunduğu gözlenen Hidrojen ile ilgili spekülasyonlar yürütüyordu. LCROSS’un bulguları Ay’da suyun varlığına işaret edince, bulunan suyun miktarının önceden tahmin edilenden çok daha fazla olabileceği ortaya çıkıyor. Eğer su milyarlarca yıl önce oluşmuş ve kutup bölgelerinde depolanmış ise, suyu tutan bu kutup tuzakları, tıpkı Dünya’nın derin katmanlarından alınan buz örnekleri gibi, güneş sisteminin evrimine ve tarihine önemli ölçüde ışık tutuyor demektir. Buna ek olarak, su ve başka bileşiklerin bulunması gelecekte yapılması olası Ay keşif gezilerinde potansiyel kaynak durumunda bulunuyor.
Cabeus kraterine yönlendirilen darbelerde sonra LCROSS takımı yoğun miktarda veri analizi ile uğraşmakta. Ekip, uzay aracının spektrofotometrelerinden elde edilen verilerin suyun varlığı ile ilgili en kesin verileri sunduğunu gösterdi (Spektrofotometreler, moleküllerin komposizyonlarını absorbe ettikleri ya da yansıttıkları ışığı ölçerek tanımlıyor).
LCROSS projesinin sorumlusu ve tasarımcısı Anthony Colaprete, Ağustos ayında bu tip bir görevi oldukça düşük bir bütçeyle gerçekleştirebiliyor olmalarından ve o ana kadar görevin sorunsuz ilerlemesinden büyük mutluluk duyduğunu ve alınacak sonuçlarla ilgili çok heyecanlı olduğunu belirtmişti. Son günlerde yaptığı bir açıklamada Dr. Colaprete, LCROSS’tan elde edilen verilerin birden fazla doğrulamayla Cabeus Krateri’nde suyun varlığını gösterdiğini ve bundan artık şüphe duymadıklarını söyledi.
Ekip, suya ve başka bileşiklere ait bilinen kızıl-ötesi spektral sinyalleri, çarpışmaya ait spektral sinyallerle karşılaştırdı. Karşılaştırmalar sonucunda sadece su molekülüne ait spektral bilgilerin karşılaştırmaya uygunluk gösterdiği ve başka hiçbir bileşiğin spektrasının elde edilen verilerle örtüşme göstermediği kaydedildi. Böylelikle başka hiçbir molekülün ölçümleri kontamine etmediği ve suyun varlığı kesinlikle doğrulanmış oldu.
Başka bir doğrulama da yayılım mor ötesi spektrumunun, çarpma sonrası uzay boşluğuna saçılan ve güneş ışığıyla karşılaşan suyun, ışık ile parçalanmasının bir yan ürünü olan Hidroksil’in varlığını göstermesiyle gerçekleşti (Atomlar ve moleküller uyarıldıklarında, spesifik dalga boylarında enerji salınımı yaparlar ve bu salınım ilgili dalga boyuna özgü spektrofotometreler tarafından algılanabilir).
LCROSS’tan elde edilen veriler aynı zamanda çarpma alanındaki başka ipuçları ve oradaki malzeme kompozisyonu ile ilgili bilgilere ulaşabilmek için de analiz ediliyor. Burada temel amaç çarpma bölgesindeki toprağın içindeki tüm materyallerin bulundukları fiziksel hal dağılımlarını anlamak.
LCROSS’tan elde edilen verilerin tamamen anlaşılması bir miktar daha zaman alacak gibi görünüyor. Veriler oldukça zengin ve suyun dışında başka bileşiklerin de bulunduğunu gösteriyor. Dr. Colaprete’ye göre Ay’ın sürekli gölge alan kısımları soğuk kapanlar gibi ve milyarlarca yıldır farklı maddeleri toplayıp depoluyor. Zamanla hangi bileşiklerin orada bulunduğuna yönelik daha kesin bilgi sahibi olacağız ve güneş sisteminin evrimini anlamaya yönelik yeni adımlar atılmış olacak.
(Ek Bilgi: LCROSS 18 Haziran 2009’da NASA Kennedy Uzay Merkezi’nden Ay Keşif Uydusu -LRO- görevine ek olarak fırlatılmıştı. Saniyede 2,4 km’lik bir hızla hedefine giden LCROSS’un ön kapsülü Ay’ın güney kutbunda bulunan Cabeus Krateri’ne çarparak arkadaki ölçüm kapsülünün 4 dk. boyunca inceleyeceği bir partikül bulutu oluşturmuştu. İkinci kapsülün verileri ilettikten sonra kratere çarpmasıyla görev başarıyla tamamlanmış oldu.)
(Kaynak: http://www.nasa.gov/centers/ames/home/index.html)
