Science dergisinde yayımlanan araştırma sonucuna göre, beynin anı kaydından sorumlu olan bölgesi olan hipokampüs içindeki yeni nöronlar, önceki bilgileri unutturabiliyor. Bu bulgu, çocukluk dönemi anılarımızın hatırlanmasında neden zorluk yaşadığımızı açıklayacak ipuçları taşıyor olabilir.
Kanada Toronto Hasta Çocuklar Hastanesi’nden konuyla ilgili araştırmayı yapan sinirbilimci Sheena Josselyn ve birlikte çalıştığı eşi Paul Frankland, bulguların başlangıçta kendilerini çok şaşırttığını söylüyorlar. Çünkü bugüne dek, hemen herkesin ortak fikri, yeni nöronların hafızayı kuvvetlendireceği yönündeydi.
İnsanlar, fareler ve daha birçok memelinin hayatı boyunca hipokampüs bölgesinde yeni nöronlar oluşur. Başlangıçta hızlı olan bu yenilenme, yaş ilerledikçe yavaşlar. Daha önce erişkin fareler üzerinde yapılan çalışmalar, öğrenme öncesi nöral çoğalma artışının hafızayı da olumlu etkilediğini göstermişti. Ancak bu son çalışma, bilgi öğrenildikten sonra oluşan nöron artışının, buna bağlı hafızayı olumsuz etkilediğini gösterdi.
Josselyn’e göre nöronların bu yıkıcı tavrı mantıksız gibi görünse de, bir anlam ifade ediyor. Hafızanın çembersel bir yapısı olduğuna da vurgu yapan Josselyn, bu çembersel harekete bir şey eklendiğinde, bir şeylerin yıkıma uğrayacağını belirtiyor. Josselyn, yeni eklenen nöronların eski anıları temizleyip yerine yenilerinin konulmasında yararlı bir rol oynayacağını düşünüyor.
Araştırmacılar yeni doğmuş ve erişkin fareler üzerinde, koşullanmış görev deneyi yaptı ve farelerin elektrik şokundan kaçma davranışı edinmelerini gözlemlediler. İlginç bir şekilde yeni doğmuş fareler bu negatif deneyimi sadece 1 gün hafızalarında tutabilirken, erişkinler haftalarca kaçınma davranışı gösterebilmişlerdi. Bu farklılık, nöron çoğalmasındaki (proliferasyon) farklılıkla bağlantılı gibi görünüyor. Josselyn ve arkadaşları, yeni doğmuş farelerde yeni nöron gelişimini genetik ve kimyasal olarak baskılayarak, öğrenmeden sonraki hafızayı güçlendirebildiler. Erişkin farelerdeyse nöron çoğalmasını arttırdığı bilinen 4-6 haftalık düzenli egzersizden sonra, öğrenilmiş kaçma davranışının sürekliliğinin azaldığı izlendi.
İnsanlarda, genetik ve kimyasal manipülasyon uygulanamayacağından, bu bulguların izinin sürülmesi zor. Fakat fare ve insanlarda, infantil amnezi denilen erken yaşam deneyimlerinin unutulmasının ortak olduğu biliniyor. Pek çok genç hayvandaki hızlı nöron yenilenmesi, türler arası geçişi de açıklayan bir olgu olabilir.
Araştırmacılar ayrıca öğrenilmiş korkuyu doğum periyotları farelerden daha uzun ve bununla bağlantılı olarak doğum sonrası azalmış beyin gelişimi gösteren kobay farelerinde ve Şili kemirgenlerinde gözlemlediler. Bebek Şili kemirgenleri ve kobay farelerinde infantil amnezi yoktu. Fakat araştırmacılar hayvanlarda nöron gelişimini artıran ilaç veya egzersizlerle benzer bir etkiyi taklit ettirebildiler.
Boston Massachusetts Hastanesi’nden yine bir sinirbilimci olan Amar Sahay’a göre, bugüne kadarki çalışmalar genellikle hafızanın şekillenmesinden önceki döneme ait olan nörogenesis üzerine odaklanıyordu. Bu çalışmanın öğrenmeden sonrasına bakması, nörogenesisle uzun dönemli hafızanın ilişkisini belirlemede de fayda sağlayacaktır.
