Yüz binlerce yıl boyunca Neandertal soy çizgisi, Batı Avrasya’da başarılı bir şekilde gelişti ve Buz Çağı’nın soğuk ve sıcak iklimsel döngüsü arasındaki şiddetli dalgalanmalardan sağ kurtuldu. Neandertaller yaklaşık 40 binyıl önce, modern insanların Avrupa’ya göç etmeleriyle hemen hemen aynı zamanda, son buzul döngünün doruk noktasında kayboldu.
Neandertallerin düşüşüne neden olan şey, hâlâ gizemini koruyor. Tübingen Üniversitesi’nden Dr. Sireen El Zaatari, Max Planck Enstitüsü, Stony Brook Üniversitesi ve Arkansas Üniversitesi’nden meslektaşlarıyla birlikte bu soruyu araştırıyor. Bu grup, beslenme stratejilerinin insan gelişimi üzerinde nasıl etki etmiş olabildiğini inceliyor. Neandertallerin ve Üst Paleolitik modern insanlarının fosilleşmiş azı dişleri üzerindeki mikroskobik izleri analiz eden araştırmacılar, ne tür besinlerle beslendikleriyle ilgili olarak bir sonuca vardılar ve yaygın iklimsel koşullarla bir ilişki kurdular.
Bu ekip ayrıca, davranıştaki belirgin farklılıkları keşfetti. Modern insanlar, yiyecek kaynaklarına erişmede daha fazla çaba harcamış gibi görünürken, Neandertaller daha hazır ve kolay erişilebilir olan besin kaynaklarına uyum sağlamış. Modern insanlardaki beslenmeyle ilgili değişimler, onların yiyecek elde etmede muhtemelen yeni teknolojiler kullanmalarıyla daha fazla gerçekleşmiştir. Araştırmacılar, beslenme stratejileri bakımından farklılık gösteren Üst Paleolitik modern insanlarının, Neandertaller üzerinde bir avantaj sağlamış olabileceği sonucunu çıkarmıştır.
Sireen El Zaatari, “Aslında Neandertallerin, Buz Çağı Avrupa’sında zaman zaman çok sert iklimsel koşullara karşı daha iyi uyum sağlaması beklenebilirdi. Çünkü onlar bu koşullarda geliştiler. Buna karşın modern insanlar, anatomik olarak sadece Afrika’da evrimleşip Avrupa’ya çok daha sonraları göç etmişlerdi” diyor. El Zaatari, azı dişleri üstündeki mikroskobik izlerin türü ve düzeyini değerlendirerek beslenme hakkında bir sonuca varabilmiş. El Zaatari’nin çalışmasındaki veriler, 37 bölgedeki 52 Avrupalı ve Yakın Doğulu (Neandertal ve Üst Paleolitik insanlar) bireylerin kalıntılarından alınmış. Bu kalıntılar, günümüzden 500 ila 12 binyıl öncesine ait. El Zaatari, “Soğuk ve sıcak fazlar arasındaki değişim, tabiatı tekrar tekrar şekillendirdi. Bazen habitat bozkırlardan, diğer zamanlardaysa ormanlardan oluşmaktaydı” açıklamasını yapıyor.
El Zaatari’nin araştırması, Neandertallerin yiyecek kaynaklarındaki değişimlerine karşı uyum yeteneklerinin olduğuna işaret ediyor. Bozkır habitatlarında, Neandertaller başlangıçta et ile besleniyorlardı. Ormanlık bölgeler, Neandertallerin beslenmelerinde etin yanı sıra, sert tohum ve kabuklular gibi ciddi düzeyde bitkileri içerdi. Hem et hem de bitkiyle beslenme alışkanlığı, Neandertallerin diş mikroskobik iz örüntülerinin daha karmaşık hale gelmesine neden olmuştur. El Zaatari, “Neandertaller, uzun bir zaman boyunca uyum konusunda başarılı bir şekilde uzmanlaştılar” açıklamasında bulunuyor.
Bu çalışmada kullanılan yöntem Dişsel Mikro İz Yapı Analizi olup, mikrometreden küçük bir ölçekte diş yüzeyinde olan mikro iz özelliklerinin analizi ve değerlendirmesini içeriyor.
El Zaatari, modern insanların beslenme değişimlerinin kültürel gelişmelere sıkı bir şekilde bağlı olduğunu düşünüyor. Modern insanların, küçük çevresel değişimlerden bağımsız olarak beslenme stratejilerine sadık kaldıkları görünmesine karşın, baskın bozkır habitatlarında bile beslenmelerinin göreceli olarak büyük bir kısmını bitki temelli yiyecekler oluşturmuş. El Zaatari, “Bunu yapabilmek için modern insanlar araçları geliştirdi; örneğin topraktaki kökleri alabilmek için araçlar yaptılar” diye belirtiyor.
Çalışmanın sonuçları, Neandertallerin katı davranışlara eğilimli ve dolayısıyla dezavantajlı olduğu yaygın varsayımını desteklemiyor. Ancak, yaklaşık 42 binyıl önce, modern insanın biçimlenişinde ek bir rekabet vardı. Sireen El Zaatari, “Beslenme strateji farklılıkları karşılaşma zamanında oluşmuş olsaydı, sonrasında modern insanlar avantaj sağlayabilirdi” ifadesini kullanıyor.
Çeviren: Yusuf Sürmeli
İTÜ Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü
Kaynak: https://www.sciencedaily.com/releases/2016/04/160427151204.htm
