Maddenin Gizemleri
– Étienne Klein, Çev. A. Nüvit Bingöl, BGST, 2017, 109 s.
Maddenin Gizemleri, BGST Yayınları Bilim Dizisinin ilk kitabı. Bilim Dizisi, temel eğitim almış herkesin anlayabileceği eserlerle bilimdeki çağdaş gelişmeleri geniş okur kitlesine ulaştırmayı hedefliyor. Maddenin Gizemleri’nde fizikçi ve bilim felsefecisi Étienne Klein okuru maddenin dünyasında kısa bir yolculuğa çıkartıyor. Atom düşüncesinin doğuşundan radyoaktiviye, görelilik kuramına ve atomaltı parçacıkların tabi olduğu yasalara kadar uzanan bu yolculuk evrenin başlangıcı, karanlık madde ve süper-sicimler kuramı hakkında da temel bilgilere yer veriyor.
Einstein Plajda – Herkes İçin Görelilik
– Marc Lachièze-Rey, Çev. Barış Şannan, BGST, 2017, 132 s.
Einstein Plajda kitabında astrofizikçi ve kozmolog Marc Lachièze-Rey, Einstein devriminin önemini herkesin anlayabileceği bir dille anlatmayı amaçlıyor. Einstein’ın, klasik fiziğin mutlak uzay ve zaman anlayışını nasıl ortadan kaldırdığını ve göreli uzay-zamanın ne anlama geldiğini örneklerle açıklıyor. Kozmolojinin evrimini ve görelilik teorisiyle birlikte kozmolojinin nasıl gerçek bir bilime dönüştüğünü anlatmayı hedefliyor. Kitapta şu sorulara yanıt aranıyor; özel ve genel görelilik nedir? Göreliliğin uzay-zaman anlayışı nedir? Göreliliğin kozmolojiye katkıları nelerdir?
Evrenin Karanlığında Evrimin Işığı
– Kolektif, Kor Kitap, 2017, 616 s.
Evrenin Karanlığında Evrimin Işığı, evrimsel biyolojiyle ilgili çok sık sorulan, “Evrimi bilsek ne olur, bilmesek ne olur?” ya da “Evrimin bilime ne faydası var ki?” gibi birkaç soruya cevap vermek amacından yola çıkılarak yazılmış. Bu tür sorular genellikle evrimin bir doğa yasası olarak reddedilemeyeceğinin farkına varan kişilerin evrimi küçümsemek için sordukları sorulardır. Oysa bu sorulara verilecek cevaplar, evrimsel biyolojiyi gerçekten anlamak isteyenler için yeni bir dünyanın kapılarını aralar: Disiplinler arası ve çok disiplinli bir bilim dalı olarak evrimsel biyoloji!
Evrimsel biyoloji farklı bilim dallarıyla nasıl bir ilişki içinde? Bu bilim dalları evrimsel biyolojiden gelen verileri nasıl kullanıyor? Kendi sahaları içerisinde eriştikleri bulgular evrimsel biyolojiye nasıl katkı sağlıyor?.. Yanıtlar, evrimsel biyolojinin akademik altyapısına bir pencere aralıyor ve evrimin, “İnsan maymundan mı geldi?” konusundan çok daha detaylı, çok daha geniş bir bilim sahasını kapsayan gerçeğine yaklaştırıyor. Modern bilimin bütünleştirici harcı olan evrime, disiplinler arası bir bakış sunmayı amaçlayan bu kitap, alanında uzman, güncel tartışmaları yakından izleyen genç biliminsanları tarafından kaleme alınmış. Bir yandan, popüler bilimin sınırlarında kalan haberlere ve bilimde son gelişmeleri içeren araştırma sonuçlarına yer veriliyor; diğer yandan, okurları teknik verilere boğmamaya özen göstererek evrimsel biyolojinin matematiğine, teorisine, pratiğine ve daha nicesine olabildiğince detaylı olarak değiniliyor. Evrimi giriş düzeyinde güvenilir bir kaynaktan okumak ve kendisini evrimsel biyoloji konusunda geliştirmek isteyen, evrimin ışığında aydınlanan, modern bilimle ilgilenen okurun ilgisini çekebilecek bir kitap.
Tarihselci Yöntem ve Bilim Tarihi
– Editör Erhan Nalçacı, Yazılama Yayınları, 2017, 205 s.
Kendini bilimsel dünya görüşüne sahip sayan her biliminsanı, araştırmalarında tarihte, bilim ve aklın özgürleştirilmesi için canını feda etmiş aydınların yolundan yürümelidir. Bu kitap başta editörü, tıp profesörü Erhan Nalçacı olmak üzere, Fırat Akat, Kutluhan Ertekin, Evrim Gökçe, Simge Aykan, Hazal Artuvan Korkmaz, Güvem Gümüş Akay, Hasan Çalışkan ve Sertaç Üstün’ün ortak çalışması olarak, bilim tarihinde yaşananlara ışık tutmayı hedefliyor.
Risaleler
– Blaise Pascal, Çev. Murat Erşen, Pinhan Yayınları, 2017, 99 s.
Risaleler kitabı, Blaise Pascal’ın yaşamında belli durumlarla ilişkilidir ve toplamda onun bir tür otobiyografisini vermektedir. Felsefe tarihinin ilk röportajlarından birini de içeren, Pascal’ın geometrik yönteme, felsefeye, ahlak ve siyasete ve dinsel duyarlığa ilişkin ayırt edici ve bilindik yazılarını ya da sohbetlerini bir araya getiren bu derleme “Biz modernler, eskilerden daha fazlasını görüyoruz” diyen Pascal’ın düşünsel zenginliğinin, derinliğinin ve evrenselliğinin örneklerini sunmayı vaat ediyor.
Marksist Tarih Kuramı Üzerine
– Paul Blackledge, Çev. Şükrü Alpagut, Yordam Kitap, 2017, 335 s.
Marksist tarih kuramının güçlü, gelişkin ve hayat dolu olduğunu savunan Paul Blackledge, kitabına, geleneksel tarihçilerin ampirizmi ve postmodernistlerin rölativizmi karşışında, tarihin incelenmesine yönelik Marksist yaklaşımı savunarak başlıyor. Daha sonra, Marx ile Engels’in ölümlerini izleyen yarım yüzyıl boyunca Lenin, Troçki, Lukács gibi teorisyenlerin ürettiği çalışmaları inceleyerek 1950’lerdeki Büyük Britanya Komünist Partisi Tarihçiler Grubuna kadar uzanıyor. Köleci, feodal ve Asya Tipi Üretim Tarzı da dahil olmak üzere farklı üretim tarzlarının içeriğine ve aralarındaki geçişlere dair tartışmalara da giren yazar, tarihin hareketinde yapı ve öznenin etkinliği sorununa dair daha yakın tarihli (Sartre ile Althusser arasında geçen) tartışmaları da ele alıyor. Kitabın son bölümlerinde, günümüzde postmodern konjonktürün dönemleştirilmesi konusunda geliştirilen birbirinden farklı Marksist yaklaşımları inceleyen Blackledge, bu önemli tartışmaların siyasal uzanımlarını da ortaya koyuyor. Tarihçilerin, kültür, toplum ve siyaset kuramı araştırmacılarının, kapitalizm karşıtlarının ve tarih meraklılarının ilgisini çekebilecek bir kitap.
Antikçağda Kitap
– Horst Blanck, Çev. Zehra Aksu Yılmazer, Alfa Yayınları, 2017, 268 s.
Horst Blanck’ın kapsamlı bir araştırmasının ürünü olan Antikçağda Kitap, antik Yunan ve Roma’daki okuryazarlığı, çeşitli alfabeleri, kitapların nasıl üretildiğini, yazın ve yayın dünyasını, kitap dağıtımı ve kitapçılığı, papirüsten parşömene, rulo kitaptan kodekse nasıl geçildiğini, kitap koleksiyonlarını ve kütüphaneleri, kütüphane mimarisini ve işleyişini çok sayıda görsel malzemeyle birlikte anlatıyor.
Türklük Sözleşmesi
– Barış Ünlü, Dipnot Yayınları, 2018, 386 s.
İnsanlar, gündelik yaşamdaki davranışlarının, toplumsallaşırken sergilenen performanslarının, konuşma ve hatta susma biçimlerinin ve bu biçimleri belirleyen etkenlerin çoğu zaman farkında değillerdir. Ne var ki, bunlar yalnızca gündelik hayatın değil, aynı zamanda tarihin uzun hafızasındaki siyasal konumları ve tercihleri de etkiliyor. Türklük Sözleşmesi, çoğu zaman bilinçdışı düzeyde yaşanan bu körlüğün siyasal anlamları üzerine düşünmemizi amaçlıyor. Barış Ünlü, Türkiye’nin yazılı olmayan esas anayasasını, yani Türklük Sözleşmesi’ni tarihsel çerçevesi, işleyiş biçimleri, yarattığı imtiyazlar, zorunlu kıldığı performanslar, doğurduğu sorunlar ve karşı karşıya kaldığı kriz bağlamında ortaya koymayı amaçlıyor. Beyazlık çalışmalarından duygular sosyolojisine kadar kapsamlı bir çerçevede, Türkiye’nin kanayan yarası Kürt Sorunu ve Ermeni Soykırımı’ndan Barış İçin Akademisyenler’e kadar çeşitli meseleleri ele alan Ünlü, siyasal yelpazenin çok farklı noktalarında duran kişilerin bile “yeri gelince” nasıl aynı paydada buluşabildiğini, okurun anlamasını sağlıyor.
Rejim ve Devrim
– Doğan Avcıoğlu, Yayına Hazırlayan: Doğan Yurdakul, Tekin Yayınları, 2017, 343 s.
Rejim ve Devrim, Doğan Avcıoğlu adına düzenlenecek bir dizi etkinlik, anma ve onu yeni kuşaklara tanıtma programı çerçevesinde, Avcıoğlu’nun Yön ve Devrim dergilerinde yayımlanan başyazılarından Doğan Yurdakul’un seçtiklerini notlandırarak yayına hazırladığı bir ilk kitap. Avcıoğlu’nun 12 Eylül darbesinin neoliberal ideolojisi ortamında yetişenlere “başka alternatif yok” diyen tutucu güçleri, 1961 Anayasası’nın sağladığı toplumsal değişimin önüne kısa sürede örülen duvarları belgelediği Rejim ve Devrim, aynı zamanda günümüzdeki siyasal mücadeleye kılavuzluk edecek nitelikte önemli bir başvuru kaynağı olmayı hedefliyor.
Lümpen Proleterya Çağı – Kapitalizmin Öngörülemeyen Evrimi
– Kaan Polatlar, Ozan Yayıncılık, 2017, 160 s.
Marksizm’in lümpen proletaryası, Malthus’un artı nüfusunun ancak bir kısmıdır, ama bugünün temel sorunu, lümpen proletaryanın, giderek üzerinde başlı başına bir tez yazılacak hacim ve niteliğe ulaşmasıdır. Ayrıca Marksizm’in başka sorunları da vardır. Doğu toplumlarında tarihsel üretim biçimlerini doğru tahlil edememek ya da İngiltere’de kapitalizmin ortaya çıkışında belirleyici en önemli faktörün önemini yeterince kavrayamamış olmak gibi… Ama bütün bunları bir kenara bırakıp kapitalizmin tahlilindeki birtakım eksik ya da kusurları Marx ve Engels’in sırtına yıkarak, günümüz Amerikan ideologları içinde en önemlilerinden biri olan Fukuyama’nın vazettiği gibi içeriği belirsiz bir liberal demokrasinin zaferiyle insanlığın özlemini duyduğu topluma kavuşmuş olduğuna inananlar çıkacaktır. Fakat bu da bir çözüm değildir. Çünkü bu tür ideologların liberal demokrasiyi idealize eden tanımlarının eksik bırakılmış, dikkatli olunması gereken pek çok yanı vardır. Bu çalışmada insanı rahatsız eden, içini ürperten pek çok fikir havada uçuşmaktadır. Ama bunun böyle olması sadece üzerinde tartışılan konuların, aradan bunca zaman geçmesine rağmen fokurdayan bir volkanın haznesindeki lavlar gibi pek de soğumamış olduğunu gösterir.
Dünyanın Durumu 2017
– Kolektif, Çev. Duygu Kutluay, İş Bankası Kültür Yayınları, 2018, 440 s.
Worldwatch Enstitüsü’nün yayını olan Dünyanın Durumu serisinin son kitabında değişik alanlardan eğitim uzmanları, yeni bir çağda öğretme ve öğrenmeye yenilikçi yaklaşımlar sunuyorlar. Eğitimi dönüştürecek ve tüm öğrencileri ekoloji temelli sosyal değişimin temsilcisi haline getirecek yeryüzü merkezli eğitim uygulamalarının örneklerini inceliyorlar. Kitapta, doğa merkezli öğrenme ve sistematik düşünme gibi çevre eğitiminin geleneksel alanlarının yanı sıra sosyal ve duygusal öğrenme ile erken dönem eğitiminde oyunun önemi gibi konular inceleniyor. Uzmanlar daha önce benzeri görülmemiş zorluklarla baş etmeye hazır, ekolojik okuryazarlığı olan, derin düşünen, etik değerlere sahip liderler yetiştirmenin, yani yeni bir çevre eğitiminin gerekliliğine odaklanıyor.
Gerçek Argümanların Mantığı
– Alec Fisher, Çev. Cenk Özdağ, Oğuz Akçelik, İmge Kitabevi, 2018, 396 s.
Gerçek Argümanların Mantığı, argümanları çözümlemek ve değerlendirmek için kendine özgü bir yöntemi açıklamakta, köşe yazılarından klasik metinlere pek çok örnek ele almaktadır. Eleştirel düşünme, her ne kadar temel düzeyde mantık bilgisini gerektiriyor olsa da, bu kitapta, temel mantık eğitimindeki sembolleri ve mantık kurallarını atlayarak doğrudan eleştirel düşünme için gerekli araçlar, gerçek metinler üzerinde kullanılarak kavratılmak hedeflenmiştir. Bu kitap, Galileo’dan Marx’a, Thomas Malthus’tan Charles Darwin’e, Dawkins’ten Mill’e insanlığın düşünce hayatına yön vermiş düşünürlerin temel metinleri üzerinden eleştirel düşünme yetimizi güçlendirmeyi amaçlıyor. Düşünce tarihinin önemli metinlerinden özenle seçilmiş alıştırmalar bölümü sayesinde okur, kendisini sınama ve geliştirme şansını da yakalayacaktır.
Ütopya/Distopya
– Kolektif, Koç Üniversitesi Yayınları, 2018, 316 s.
Ütopya ve distopya kavramlarına tarihsel bir ilgi gösterildiğini söylemek mümkün. Bu kitap, bu kavramlara taze bir bakış getirmeyi hedefliyor. Geleceği bütün yönleriyle kurgulamak gibi iddialı bir programın çerçevesinden çıkarılan ütopya ve distopya, tarihselliği olan kategoriler olarak konumlandırılıyor. Zaman içinde bireylerin ve toplulukların ütopik gelecek kurgularını, bugünü değerlendirmenin bir yolu olarak nasıl kullandığını inceliyor. Ütopya ve distopyanın, olumlu veya olumsuz sonuçları olan iddialı toplum mühendisliği planları olarak değil, tasavvur biçimleri olarak, radikal değişime yönelik yaklaşımlar olarak ele alınmasını öneriyor. Ütopya/Distopya’yı oluşturan makaleler, 1850’lerin Güney Afrika’sından 1900’lerin Orta Avrupa’sına, 1930’ların Rusya’sından 1950’lerin barışçıl atom enerjisi söylemlerine, modernist şehircilik anlayışından tüketim ütopyasına dek uzanan geniş bir yelpazeyi tarıyor.
Yerçekimi-Kozmik Kodu Kırmak
– Nicholas Mee, Çev. Zeynep Alpar, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, 2017, 387 s.
Yerçekimi: Kozmik Kodu Kırmak, Büyük Patlama’dan galaksinin merkezindeki süper kütleli kara deliğe kadar her şeyi anlama ve anlatma çabası içinde bir kitap. Okurlarını astronomiden başlayıp günümüzün en ileri fikirlerine doğru bir gezintiye çıkarmayı amaçlıyor. Kitapta, bugün bildiğimiz biçimiyle kozmosun resmini oluşturan Kepler, Newton, Einstein ve Hawking gibi çeşitli biliminsanlarının hikâyeleriyle birlikte, okura evrendeki yerimizi nasıl keşfettiğimizin tarihin de anlatılması hedefleniyor.
