Dinozorların sonlarının, 66 milyon yıl önce Dünya’ya büyük bir göktaşının çarpmasıyla meydana gelen bir patlama ve sonrasında oluşan koşullarla geldiği yaygın olarak düşünülmektedir.
Ama dinozorların kökenleri çok daha az çalışılmıştır. Yeni bir çalışmada, İtalya, Trento’daki Bilim Müzesi’nden (MUSE), gene İtalya’daki Ferrara ve Padova Üniversiteleri’nden ve İngiltere -Bristol Üniversitesi’nden biliminsanlarının oluşturduğu bir ekip, 232 milyon yıl önce gerçekleşen kitlesel yok oluşa dikkat çekiyorlar ve dinozorların yayılmasının bu kriz tarafından tetiklendiğini söylüyorlar.
Nature Communications’da yayımlanan makalede, Karniyen Plüviyal Zamanı olarak adlandırılan kitlesel yok oluş dönemi ve dinozorların ilk çeşitlenmesi olaylarını eşleştiren kanıtlardan söz ediliyor.
Dinozorlar, bu patlamadan daha önce, Triyas Dönemi’nin başlangıcında, yaklaşık 245 milyon yıl önce ortaya çıkmıştı, ancak 13 milyon yıl sonra gerçekleşek Karniyen’deki şok olaylarına dek çok nadir görülüyorlardı.
Yeni çalışmada, İtalya’nın kuzeyindeki Dolomitler’deki kaya sekanslarından elde edilen ayrıntılı kanıtlar kullanılarak dinozorların egemenliği ele geçirdikleri gösteriliyor; ki burada dinozorlar ayak izlerinden tespit edilmişler.
Önceleri hiçbir dinozor izi yokken, sonrasında çokça ele geçiriliyor. Bu onların patlama anını gösteriyor, ki Dolomitler’deki kaya parçaları çok iyi tarihlendirilmiş. Dinozorlara ait geniş iskeletlerin ortaya çıktığı Arjantin ve Brezilya’daki kaya parçalarıyla yapılan karşılaştırmalar, patlamanın orada da ortaya çıktığını gösteriyor.
MUSE küratörü ve Bristol Üniversitesi’nin Doğa Bilimleri Okulu’nda araştırma görevlisi olan başyazar Dr. Massimo Bernardi şunları söylüyor: “Ayak izlerinin ve iskeletlerin aynı hikâyeyi anlattığını görmek bizi heyecanlandırdı. Dolomitler’deki ayak izlerini bir süredir araştırıyorduk ve bu araştırma, dinozorların olmadığı bir dönemden tüm dinozorlara geçişi çok açık bir şekilde ortaya koyuyordu.”
Dinozorların patlama noktası, kuru iklimlerin nemli hale geldiği ve tekrar kurumaya başladığı bir zaman dilimi olan Karniyen Plüviyal Zamanı’nın sonuyla eşleşiyor.
Bu olayın karada ve denizde canlanmalara neden olmuş olabileceğinden uzun zamandan beri şüpheleniliyordu, ancak detaylar açık değildi. Daha sonra, 2015 yılında, kaya parçalarının tarihlendirilmesi ve oksijen ve karbon değerlerinin ölçülmesi olup bitene dair bir görüş sağladı.
Günümüzde büyük Wrangellia bazaltlarında ortaya konan büyük patlamalar, Kanada’nın batısında meydana gelmişti. Bunlar küresel ısınmayı ve asit yağmurlarını tetikledi ve karada ve okyanuslarda kitlesel ölümlere yol açtı.
Ferrara Üniversitesi’nden ortak yazar Piero Gianolla şunları belirtiyor: “Dolomitler’de iklim değişikliğine dair kanıtlar tespit ettik. Bir milyon yıl içinde dört ısınma atılımı ve iklim pertürbasyonları vardı. Bu, tekrar eden yok oluşlara yol açmış olmalıydı.”
Bristol Üniversitesi’nden diğer ortakyazar olan Prof. Mike Benton da şunları ekliyor: “Dinozorların ilk çeşitlenmesi ve küresel bir kitlesel yok oluş arasında bir bağlantı olduğunu keşfetmek önemlidir. Kitlesel yok oluş sadece dinozorlar çağına giden yolu temizlemedi; aynı zamanda kertenkeleler, timsahlar, kaplumbağalar ve memeliler de dahil olmak üzere, bugünkü kilit kara hayvanlarından birçok modern grubun kökenlerini de oluşturdu.
