Northwestern Üniversitesi’nden araştırmacılar, 1,5 milyon kişinin ankete verdiği yanıtlara dayanarak en az dört farklı kişilik türü bulunduğunu ortaya koydu: Ortalama, mesafeli, benmerkezci ve rol modeli. Yeni bulgular, psikolojideki mevcut paradigmalara meydan okuyor. McCormick Mühendislik Okulu’ndan Luís Amaral tarafından yönetilen yeni çalışma, Nature Human Behaviour dergisi tarafından 17 Eylül’de yayımlandı.
Weinberg Sanat ve Bilim Koleji’nde psikoloji profesörü olan yazar William Revelle, “İnsanlar Hipokrat döneminden beri kişilik tiplerini sınıflandırmaya çalışmışlardır, ancak önceki bilimsel literatür bunun bir saçmalık olduğunda karar kıldı” diyor. Ancak kişilik ölçüm, teori ve araştırma konusunda uzmanlaşan Revelle, “Şimdi bu veriler, bazı kişilik tiplerinin daha yüksek yoğunluklarının olduğunu gösteriyor” dedi.
Revelle, çalışmanın başında elindeki öncüllere şüpheyle yaklaşıyordu. Kişilik türleri kavramı, psikolojide tartışmalı olmakla birlikte, bilimsel kanıtlar bulmak da zordur. Küçük araştırma grupları da sağlıklı sonuçlar elde etme konusunda sıkıntı yaratıyordu.
Northwestern Engineering’deki Erastus Otis Haven Kimya ve Biyoloji Mühendisliği Profesörü Amaral, “Kişilik türleri sadece kişisel gelişim literatüründe mevcuttu ve bilimsel dergilerde bunlara yer verilmiyordu. Şimdi, bu çalışma nedeniyle bunun değişeceğini düşünüyoruz” dedi.
Yeni araştırma, 120 ve 300 maddeden oluşan “Kişiliğim” projesi ve BBC Büyük Kişilik Testi veri setlerinden alınan 1,5 milyondan fazla katılımcının verilerini bir araya getirdi. Araştırma topluluğunun onlarca yıldır geliştirdiği anketler, 44 ile 300 arasında soru sayısına sahip. İnsanlar kendi kişilikleri hakkında geri bildirim alma fırsatından yararlanabilecekleri çevrimiçi sınavlara gönüllü olarak katıldı. Bu veriler, bağımsız analizler için diğer araştırmacılara da sunuluyor.
Amaral, “Gerçekten ilginç olan şey, bu büyük veri kümesindeki çalışmanın internetin gelişiminden önce mümkün olmamasıydı. Daha önce, belki de araştırmacılar kampüsteki altyapıları ve birkaç yüz kişiyi bu iş için işe alacaklardı. Şimdi, tüm bu çevrimiçi kaynaklara sahibiz ve veriler paylaşılabiliyor” diyerek yöntemin üretim ve paylaşım kolaylığına dikkat çekti.
Bu güçlü veri kümelerinden, takım, yaygın olarak kabul edilen temel kişilik özelliklerinin beşini çizdi: Nevrotiklik, dışadönüklük, açıklık, anlaşmazlık ve vicdanlılık.
Çalışmalar sonucunda dört küme ortaya çıktı:
Ortalama insan: Ortalama insanlar nevrotiklik ve dışadönüklük özelliklerini taşırken açıklık konusundaki oranları düşüktür. Amaral’ın laboratuvarında doktora sonrası araştırmacı ve makalenin ilk yazarı olan Martin Gerlach, “Tipik bir insanın bu kümede olmasını beklerim” diyor. Kadınlar, erkeklere göre ‘ortalama insan’ özelliği göstermeye daha yatkındır.
Mesafeli insan tipi: Mesafeli insan tipi, duygusal olarak kararlı, ancak açık ya da nevrotik değildir. Özellikle dışadönük değillerdir, ancak vicdanlılardır.
Rol model: Nevrotikliği düşük ve diğer tüm özellikleri yüksektir. Birinin bir rol model olması olasılığı yaşla birlikte dramatik bir şekilde artmaktadır. Amaral, “Bunlar güvenilir ve yeni fikirlere açık insanlardır. İşlerden sorumlu olan iyi insanlar… Aslında, rol modelleriyle daha fazla ilişki kurmanız durumunda hayat daha kolaylaşır” diyor. Kadınlar, erkeklere oranla rol model insan tipine daha yatkınlar.
Benmerkezci insan tipi: Açıklık, uyumluluk ve vicdan sahibi olmak ve dışadönüklük konusunda benmerkezci insan tipi oldukça fazla görülür. Revelle ise bu insan tipini “Bunlar takılmak istemediğiniz insanlar” diyerek tanımlıyor. Hem kadın hem de erkeklerde bu insan tipi sayısında ciddi bir düşüş de gözleniyor.
Amaral, grubun verileri sıralamaya yönelik ilk denemesinin, geleneksel kümeleme algoritmaları kullanıldığı için yanlış sonuçlar ortaya çıkardığını söyledi. Revelle ise “İlk başta, bana 16 tane kişilik tipiyle geldiler. Bu konudaki literatür bana bunun saçma olduğunu söylüyordu; bu kadar çeşit olmadığına emindim” dedi. Bu sebeple de Amaral ve Gerlach’a, verilerini düzeltmek için meydan okudu.
Amaral, “Makine öğrenimi ve veri bilimi, umut verici; ancak hâlâ sonuçlarınızı test etmeniz gerekiyor. İnsanları, bulguları test etmek için kümelenme problemini çözmeye yönlendirecek yeni bir yöntem geliştirdik” diyor. Algoritma ilk olarak geleneksel kümeleme yöntemlerini kullanarak birçok kümeyi tanımladı ancak daha sonra ek kısıtlamalar getirerek onların sayısını aşağı çekti. Bu prosedür rapor ettikleri dört grubu ortaya çıkardı.
Yeni tür kümelerinin doğru olduğundan emin olmak için, araştırmacılar, ergenlik çağındaki erkekleri kullandılar. Amaral, “Genç erkeklerin kendi benmerkezci yollarla davrandıklarını biliyoruz. Eğer veriler demografik olarak doğru ve elenmiş olsaydı, insanların en büyük kümelenmesi haline gelirdi” dedi. Gerçekten de genç erkekler benmerkezci grupta aşırı temsil edilirken, 15 yaşından büyük kadınlar bu kümelenmede çok az temsil edilmektedir.
Öte yandan çalışma sonucunda ebeveynlere iyi bir haber de veriliyor. Gençlerin, yaşları ilerledikçe kişilik tipleri de değişiyor. Örneğin, yaşlı insanlar 20 yaşın altındakilere göre daha az nevrotik ve daha bilinçli; kabul edilebilir olma eğilimindedir.
Kaynak
https://www.sciencedaily.com/releases/2018/09/180917111612.htm
