4) Dört mi̇lyar yıl öncesi̇nden haberler:
IceCube Nötrino Gözlemevi bildiriyor…
“Yaklaşık dört milyar yıl evvel, Dünyamız henüz emekleme çağındayken, güneşten yaklaşık bir milyar kat daha büyük bir kara deliğin ekseni tam olarak gezegenimizin 22 Eylül 2017’deki konumuna yüzünü çevirdi. Bu eksen boyunca yüksek enerjili partiküller bombardımanından kopan fotonlar ve nötrinolar tam bizim bugünkü konumumuza doğru, ışık hızında ya da ona yakın bir hızda hareket ettiler.”
EarthSky.org’da 15 Temmuz 2018’de yer alan bir yazının açılış paragrafından alıntılanan bu cümleler, fizik ve astronomiden uzak fanilere fazla fantastik gelebilir. Ama olan şey tam da bu; kanıtları toplayan ise, yüzlerce biliminsanı ve mühendisin yedi uzun yaz süren olağanüstü çabalarının sonucunda 2010’da Güney Kutbu’na kurulumu tamamlanan, sensörlerini Antarktika’nın buzul tabakası içinde 2500 metre derine daldırmış vaziyetteki IceCube Nötrino Gözlemevi. Yukarıdaki yazının yayımlanmasından 3 gün önce, 12 Temmuz 2018’de ABD Ulusal Bilim Vakfı yüksek enerjili nötrinoların kozmik kaynağının bulunduğunu açıkladı. Böylece astronomide yepyeni bir çağ başlamış oldu: Bu çağın adı, nötrino astronomisi.
Yıldızların merkezindeki tepkimelerden doğan, elektrik yükü taşımadığı için başka parçacıklarla etkileşime girmeyen ve ışık hızına yakın hızda hareket eden nötrinolar, evrende en bol bulunan, aslında evreni dolduran temel atomaltı parçacıklarından; fakat aynı zamanda yakalanması en zor ve gizemli olanı… Tam da bu yüzden IceCube’tan gelen haber bu kadar önemli! Zira nötrinoların varlığı epeydir biliniyor ve çeşitli biçimlerde gözlenebildiler. Fakat nötrinolardan yola çıkarak ona kaynaklık eden bir gökcisminin tespit edilmesi denklemi tersine çevirdi. Güney Kutbu’ndaki gözlemevi 4 milyar ışık yılı uzaktaki bir galaksinin merkezinde yer alan aktif bir kara deliği (aslında bir kuasarı) nötrino aracılığıyla keşfetmiş oldu.
Nötrino biliminin vaatleri büyük. Kara deliklerin nasıl oluştuğundan evrenin sırlarını, hatta varlık sebebini aydınlatmaya kadar uzanıyor… Beklentiler fazla iddialı görünebilir, fakat IceCube gibi devasa bir projeyi hayata geçirecek kadar azimli ve tutkulu biliminsanlarını gördükçe bu soruların günün birinde yanıt bulacağına insan inanmadan edemiyor.
