Yeni bir araştırmaya göre paranoya ve halüsinasyon gibi psikotik bozukluklar ile ergenlerdeki tütün kullanımı arasında bağlantı bulunuyor ve bunun kısmen bazı ortak genetik etkilerden kaynaklanabileceği düşünülüyor. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry (JAACAP) dergisinde yayımlanan bu çalışmada; kenevir kullanımı, uyku bozuklukları ve stresli hayat koşullarının ardından düzenli sigara kullanımının da paranoya ile ilişkili olduğu bildirildi. Çalışma aynı zamanda bu ilişkinin altında yatan nedenlere ışık tutuyor.
Araştırmacılar paranoya ve tütün kullanımı (eş zamanlı) birlikteliğinin büyük ölçüde genetik etkiler ile açıklanabildiğini söylüyor. Ergenlerdeki tütün kullanımı ile halüsinasyon görme ve dezorganize düşünme dahil diğer psikotik bozukluk tiplerinde de benzer sonuçlar söz konusu.
“Daha önce kenevir gibi maddelerin paranoya ve halüsinasyonla bağlantılı olduğu bildirildiği halde tütün kullanımı ve akıl sağlığı sorunları arasındaki ilişkiye dair bilinenler çok az” diyor makalenin başyazarı ve Londra Üniversitesi’nden Fizyoloji ve Genetik Profesörü Angelica Ronald. “Bilhassa tütün kullanımı ve akıl sağlığı sorunlarının neden sıkça birlikte görüldüğünü bilmiyoruz.”
“Laboratuvarımızda ulaştığımız yeni bulgularda, tütün kullanımının bir dereceye kadar kalıtılabilir olduğunu, tütün kullanımında rol oynayan genetik etkilerin aynısının kısmen paranoya gibi durumlarda da rol oynadığını gösterdik. Bu keşfin peşini bırakmayıp bizi söz konusu ilişkiye götüren bağlantıların altında yatan mekanizmaları açıklamak heyecan verici olacak.”
Bulgular, İngiltere ve Galler’de 1994 ve 1996 yılları arasında doğmuş ikizlerden oluşan büyük bir örneklem olan “İkizlerde Erken Dönem Gelişim Çalışması”na dayanıyor. Ergenlik çağındaki 3700’ü aşkın ikiz, 16 yaş itibariyle çalışmaya alınmış. Genç ikizlerin %31.4’ünün son bir yıl içinde sigara içtiği, %12.1’inin tek tük sigara içtiği ve %5.2’sinin düzenli içici olduğu kaydedilmiş.
Tütün kullanımı ve psikotik bozukluklar açısından ortak genetik ya da çevresel etkilerin boyutunu araştıran ilk ikiz çalışması niteliğindeki araştırmada, ikizlerin analiz edilebilmesi için zigosite, aileden alınan bilgiler ve çelişkili vakalarda DNA analizi ile doğrulanmış. İstenen koşullara uymayan bireylerin çalışmadan dışlanması sonrası; 1342 monozigotik (MZ: %43.8 erkek) ve 1219 aynı cinsiyetli dizigotik (DZ: %44.5 erkek) ikiz çalışmada yer almış; zıt cinsiyetli DZ ikizler (1208) ise istatistiksel testlerin gücünü sınırlandırdığı için çalışmaya dahil edilmemiş.
Çalışmada, ergenler yaşadıkları paranoya, halüsinasyon görme ve dezorganize düşünme gibi deneyimlerini ifade ederken, ebeveynler çocuklarının motivasyon eksikliği ve sosyal izolasyon yaşadığını, duygusal açıdan durgun göründüklerini belirtiyorlar. Bu tip psikotik bozukluklar ve davranışlar ergenlikte yaygın olup ciddiyet seviyesine göre ergenler arasında önemli farklılıklar/değişkenlikler bulunuyor.
Araştırmada ergenlerdeki sigara tüketim oranının/sıklığının paranoya gibi durumlar ile ilişkili olduğu; düzenli sigara içen ergenlerin, sigara içmeyen ve tek tük içen ergenlerden daha fazla psikotik semptom ve bozukluk sergilediği tespit edilmiş. Bu bağlantı; cinsiyet, sosyoekonomik durum, kenevir kullanımı, doğum öncesi dönemde annenin sigara kullanımı, uyku bozuklukları ve stresli yaşam koşulları gibi birçok etmen dışlandığında dahi görülmeye devam etmiş. Buna göre ergenlerin tütün kullanımındaki farklılıkların yaklaşık üçte ikisi çevresel etmenlerce açıklanırken üçte biri genetik etkilere bağlanıyor.
Yazarlar bulguların yorumlanması noktasında temkinli olmak gerektiğini hatırlatıyor: “Tütün kullanımı ve psikotik bozukluklar arasındaki ilişki ortalama düzeyde seyretmekte olup ulaşılan sonuçlar ne tütün kullanımının psikotik semptomlara neden olduğunu ne de kötüye götürdüğünü gösterir, yalnızca birbirleriyle ilişkili oldukları anlamına gelir.”
Yine de bulgular önemli olabilir, zira doğrulandığı takdirde tütün kullanımının psikozlar için modifiye edici (arttırıcı veya azaltıcı etkiye sahip) bir risk faktörü olduğu gösterilmiş olacak. Ergenlik beyin gelişiminin sürdüğü ve bireylerin akıl sağlığı sorunlarına açık olduğu bir dönem. Buna bağlı olarak, tütün kullanımı ile ilişkili etmenlerin anlaşılması kamu politikalarının değişimine de katkı sağlayabilir.
Kaynak:
Neuroscience News, “Tobacco Use in Adolescence Tied to Paranoia, Due Largely to Shared Genetic Influences”, 25 Ocak 2019.
