Küresel salgının etmeni olan SARS-CoV-2 virüsü dünyaya yayıldıkça, koronavirüsün daha bulaşıcı veya daha etkili olacağı ve küresel ölçekteki sağlık krizini daha kötü bir noktaya getireceğine dair endişeler oluştu. Peki, koronavirüsün evrimi hakkında ne biliyoruz?
Koronavirüs mutasyon geçiriyor mu?
Konu mutasyon olduğunda, virüsler bir istisna değildir. Tüm virüsler gibi SARS-CoV-2 de mutasyon geçirir. Virüs enfekte ettiği hücreler içerisinde çoğaldığı sırada, virüsün genetik kodunun kopyalanma aşamasında ortaya çıkan hatalar mutasyonlara neden olur. Çift sarmallı DNA yapısı taşıyan insanlardan farklı olarak SARS-CoV-2, tek sarmallı RNA yapısı taşır.
Virüs ne kadar hızlı bir şekilde mutasyona uğruyor?
Biliminsanları, İngiltere’de Mart ayının ortasından bu yana yaklaşık 13.000 numuneyi analiz etti, çalışmanın sonuçlarına göre koronavirüs üzerinde mutasyonların kabaca ayda iki kez gözlendiğini ortaya koydu. Çalışma sınırlı bir çerçeveyi kapsıyor olsa da, mutasyon oranını bulmak önemlidir. Çünkü bir virüs ne kadar hızlı mutasyona uğrarsa, davranışı o kadar hızlı bir şekilde değişir. Hızlı mutasyona uğrayan bir virüse karşı aşı geliştirmek daha zor olabilir, çünkü virüs mutasyon geçirdiği zaman, bağışıklık sisteminin virüs üzerinde etkili olduğu kısımlar değişmiş olabilir. Örneğin grip hastalığının etmeni olan Influenza virüsü çok hızlı bir biçimde mutasyona uğruyor ve hastalıktan korunmak için her yıl farklı bir aşıya ihtiyaç duyuyoruz.
Mutasyonlar neden önemlidir?
Mutasyonların birçoğu az etkiye sahiptir, bazıları virüs için çeşitli engeller oluşturabilir ancak zamanla virüsün daha kolay yayılmasını sağlayarak virüsün “başarı” potansiyelini artıran tekil veya çoklu mutasyonlar gelişebilir. Ayrıca mutasyonlar virüsün hücreleri enfekte etme verimini artırarak virüsü daha tehlikeli hale getirebilir.
Koronavirüs hangi mutasyonları geçirdi?
Bazı mutasyonlar koronavirüs üzerinde araştırma yapan biliminsanlarının dikkatini çekti. Londra’da çalışma yürüten araştırmacılar tarafından yapılan önçalışmada, dünyanın dört bir yanından elde dilen 5 binden fazla koronavirüs genomu üzerinde çalışıldı, koronavirüsün insanları enfekte etmek için geçirdiği değişimlerin kanıtı olabilecek birkaç mutasyon keşfedildi. Ancak çalışma henüz onay aşamasında. Çalışmada gözlenen mutasyonlardan bazıları, virüsün hücrelere tutunmasını sağlayan S proteini üzerinde bulunuyordu. S proteinindeki mutasyonların çok nadir gözlendiği belirtiliyor. Enfeksiyon hastalıkları alanında çalışan Prof. Martin Hibberd, virüsün küresel ölçekte taranmasının virüs hakkında daha çok bilgi sağlayacağını vurguluyor. Küresel ölçekli tarama, yeni mutasyonların virüsün yayılmasına yardımcı olup olmadığını ve aşı çalışmalarında yeni noktalara dikkat edilerek yapılacak yeni tasarımların gerekli olup olmadığını gösterebilir.
Bir başka önçalışmada ise, Sheffield Üniversitesi ile Los Alamos Ulusal Laboratuvarı’ndan biliminsanları, S proteini üzerinde benzer mutasyonlar gözlendiğini kaydetti. Söz konusu mutasyonların virüsün etkinlik seviyesine etkisinin belirlenmesi için çok erken olduğu ifade ediliyor.
Mutasyonlar bize başka neler söyleyebilir?
Biliminsanları, koronavirüsün genetik yapısı hakkında daha fazla bilgiye sahip oldukça, enfekte oluşmuş bireylerin yakınındaki enfeksiyon kümelerini tespit etmek ve bu enfeksiyonların kökenine ulaşmak için bu bilgileri kullanabilecek. Bilgiler, salgının yayılımını izlemek ve yeni enfeksiyonları tespit etmek için yararlı olabilir. Yayılımın dikkatle izlenmesi, virüsün gelecekte nasıl mutasyonlar geçireceğini, kullanılacak ilaçlara ve aşıya direnç geliştirip geliştirmeyeceğini gösterecektir.
Kaynak: https://www.theguardian.com/world/2020/may/10/will-covid-19-mutate-into-a-more-dangerous-virus
