Olay ufku teleskobu (Event Horizon Telescope, ETH), Messier 87 (M87) isimli galaksinin merkezindeki kütle yığınına bu kez polarize ışık altında göz gezdirdi. Astronomlar bu gelişmenin heyecan verici olduğunu düşünüyor çünkü ilk kez manyetik alanın bir imzası olan polarizasyon, karadeliğe bu denli yakın bir mesafede ölçüldü.
Hollanda Radboud Üniversitesi çalışanı ve araştırmanın ortak yazarlarından Monika Mościbrodzka, “Manyetik alanların karadelik etrafında nasıl davrandığının ve uzayın bu son derece yoğun bölgesindeki aktivitenin, galaksilerin çok ötesine uzanan güçlü jetleri nasıl harekete geçirebileceğinin anlaşılması adına çalışmayı önemli bir gelişme olarak görüyoruz” diyor.
2019 yılı Nisan ayında EHT, süperkütleli bir karadeliği ve gölgesini ilk kez doğrudan resimleyerek son zamanların en önemli bilimsel gelişmelerinden birine imzasını attı. Ancak bu çalışmada klasik teleskop gözlemlerinin ötesine geçilerek, Dünya çapındaki sekiz gözlemevinden alınan veriler çok hassas şekilde birbirine bağlandı ve böylece tüm veriler, Dünya boyutundaki sanal bir teleskoptan geliyormuş gibi kaliteli bir çözünürlük ortaya çıkardı. M87’nin ilk görüntüsü, onlarca yıllık araştırmaların ardından elde edildi ve karadeliğin arkasındaki yüksek enerjili radyasyonun arka plan parıltısını örten disk resimlendi.
Gökbilimciler daha sonra karadeliğin etrafındaki ışığın önemli bir kısmının polarize olduğunu fark ettiler. Polarizasyona güneş gözlüklerinden aşinayız. Işık dalgalarını bir yönde filtreleyen polarize güneş gözlükleri parlamaları azaltır. Benzer şekilde, manyetik alanlar da karadelikten yayılan ışığı polarizasyona uğratabilir ve bunun ölçülmesi, gökbilimcilerin manyetik alan çizgilerini haritalandırmalarına ve nihayetinde M87 çevresindeki bölgenin daha doğru bir görünümünü elde etmelerine yardımcı olabilir.
İspanya Valencia Üniversitesi’nden ortak yazar Iván Martí-Vidal, “Işığın kutuplaşması, 2019’da gördüğümüz görüntünün arkasındaki fiziği daha iyi anlamamıza izin veren bilgileri taşıyor, ki bu daha önce mümkün değildi” diyor ve polarize görüntünün çözümlenmesi için verilerin elde edilmesi ve analiz edilmesinde yer alan karmaşık teknikler nedeniyle hummalı bir çalışma gerektirdiğini vurguluyor.
Gökbilimciler, 5.000 ışık yılından daha fazla mesafelere uzanan inanılmaz derecede güçlü jetler aracılığıyla karadeliğin madde ve enerjiyi nasıl püskürttüğünü anlamaya çalışıyorlar. Manyetik alanlar ise anlamak bunun anlaşılmasında önemli bir bileşen olacaktır.
Karadeliğin hemen dışındaki bölgenin yakalanan yeni görüntüsü ile birlikte, bahsi geçen süreçler daha iyi anlaşılabilir. Gözlemler ayrıca bu bölgenin muhtemelen güçlü şekilde manyetize gazla dolu olduğunu ortaya koyuyor.
ABD’deki Colorado Boulder Üniversitesi’nden Jason Dexter, “Gözlemler, karadeliğin sınırındaki manyetik alanların sıcak gazı geri itecek ve yerçekiminin çekişine direnmesine yardımcı olacak kadar güçlü olduğunu gösteriyor” diyor ve “yalnızca manyetik alandan sızan gaz, olay ufkuna doğru spiral şekilde düşebilir” diye ekliyor.
Kaynak: COSMOS MAGAZINE
