Uğur Yıldırım
Atmosferin evrimi
Evrende ve dünyamızda hiçbir şey aynı biçimde kalmaz. Madde, galaksiler, yıldızlar, yıldız sistemleri, gezegenler ve gezegenlerin bileşenleri sürekli bir evrimleşme sürecinden geçiyor. Atmosfer de bunların dışında değil elbette. Yer atmosferi de zamanla evrimleşmiştir. Yazı dizimizin ilk yazısında iklim ve yer sisteminin genel bir tanımını yapmış ve Bretherton Diyagramı’ndan söz etmiştik. Bu diyagram sistemin dış ve […]
Atmosferimiz nasıl evrim geçirdi?
Evrende ve dünyamızda hiçbir şey aynı biçimde kalmaz. Madde, galaksiler, yıldızlar, yıldız sistemleri, gezegenler ve gezegenlerin bileşenleri sürekli bir evrimleşme sürecinden geçer. Atmosfer de...
Holosende güneş enerjisi değişkenlikleri
Yer’e ulaşan yüklü kozmik parçacıklar atmosferde 10Be izotopu oluşumuna yol açarlar. Oluşan 10Be izotopları da atmosfer tozlarına tutunarak buzulların üzerine serpilirler. Böylelikle yıllar içinde buzul oluşumları devam ettikçe atmosferdeki 10Be oluşum miktarları buzul oluşumları içinde kaydedilmiş olur. Bu kaydı hesaplayarak geçmişe dönük olarak yer yüzeyine ulaşan güneş ışınımı miktarını tahmin etmek mümkün hale gelir. Yazı […]
İklim ve yer sistemi – 4: Milankovitch döngülerini Kuvaterner’de izlemek
Jeolojik bir zaman olarak Kuvaterner günümüzden yaklaşık olarak 2.5 milyon öncesine kadar uzanan zaman aralığını kapsayan dönem için kullanılır. Dönem içerisinde, uzun buzul çağları ve bu uzun buzul çağları arasında kalan kısa buzul arası çağlar yaşanmıştır. Her buzul çağının maksimum seviye ulaştığı bir dönem vardır ve buna buzul çağının maksimum evresi denilir. Bu yazı dizinin […]
İklim ve yer sistemi – 3: Yörüngesel belirlenim ve buzul çağları
Yörüngesel değişikliklerin kutup daireleri etrafına ulaşan güneş enerjisi miktarına olan etkisi belirleyici bir faktördür. Kutup daireleri etrafına gelen güneş enerjisi miktarı; buzul oluşumları ve buzulların orta kuşaklara doğru ilerlemesi ile buzulların erimesi ve kutuplara doğru çekilmesi dönemlerini yaratır. Burada en önemli gösterge yaz mevsiminde 650 Kuzey enlemine ulaşan güneş enerjisi miktarıdır. Çevremizdeki pek çok şeyin […]
İklim Değişikliği Paneli (IPCC) 5. Değerlendirme Raporu Özeti
IPCC Raporu, birçok parametredeki değişimleri ele alarak, insanın iklim sistemine etkisinin açık olduğu tespitine varıyor ve şunu söylüyor: “Sistemi ısınmaya zorlayan en önemli faktör...
İklim ve yer sitemi – 2: Eski iklimler nasıl tahmin ediliyor?
İklimi etkileyen olaylar ve iklimi gösteren parametreler de değişik şekillerde doğa arşivlerinde kayıt altına alınır. Ancak doğa arşivleri farklıdır. Kayıtlar kâğıt üzerinde tutulmaz. Çok çeşitli arşiv biçimleri vardır ve okuması özel ihtisas gerektirir. Ayrıca kurum-kuruluş arşivleri gibi onlar da bazen yok olabilirler. Geçtiğimiz sayıdaki yazımızda iklim ve yer sitemine genel bir giriş yapmıştık. Hava olayları […]
İklim ve yer sistemi – 1
İklim hava olaylarına ilişkin parametrelerin uzun yıllar boyunca hesaplanmış ortalamalarıdır. Parametreler en az 30 yıl boyunca izlenmelidir. Yoksa hava olaylarını 3-5 sene izleyerek iklimin değiştiğini söyleyemeyiz. İklim, iklim değişikliği ve bunlarla bağlantı olarak küresel iklim değişikliği veya küresel ısınma konularının bilim haberlerinde sıklıkla işlendiği görülür. Hatta bu konu günlük sohbetlere bile girmiştir. Küresel ısınmanın (eğer […]