bilişim

Çalkantılı bir değişim sürecinin içindeyiz. Birbirinden farklı ama aynı zamanda birbirini etkileyen iddialı teknolojiler bu süreci daha da karmaşıklaştırıyor. İnsanlık için çeşitli fırsatlar sunmasının yanında tehditler de içeren teknolojilerle karşı karşıyayız. Teknolojinin tarafsız olmadığına, politikliğine ve içerdiği değerlere yapılan vurgu önemli. Çünkü birçok tartışmada teknolojinin bu özellikleri görmezden geliniyor. Avrupa Yönetim Forumu, İsviçreli bir akademisyen […]

Öztakibin sonucu ortaya çıkan verinin mülkiyeti bir sorundur. Ama öztakibin kendisi de o kadar masum görünmüyor… Belki Cederström ve Spicer’ın (2017) yazdığı gibi “… en azından bir başlangıç olarak, takıntılı bir şekilde bedenimize kulak vermeyi bırakabilir, sağlık ve mutluluğumuzu saplantı haline getirmekten vazgeçebilir ve insan potansiyelinin sınırsız olduğu yanılsamasından kurtulabiliriz.” Frederick Winslow Taylor, 1856 yılında […]

Veriyi daha çok mahremiyet ve gözetim bağlamında tartışıyoruz. Fakat verinin çıkarılması ve kullanımının 21. yüzyıl kapitalizminde merkezi bir yere sahip olduğunu atlamamak gerekiyor. Bazıları veriyi doğal kaynak olarak görmektedir. Ancak veriyi hammadde olarak değerlendiren yaklaşımlar veri bilimi çalışmaları ve uygulamaları dikkate alındığında daha yerindedir. Rahip Brunson krizi sonrasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Daha çok üreteceğiz, […]

Platform kapitalizmi, Silikon Vadisi’nin yukarıdan aşağıya aldığı kararlarla çalışır. Gerçek anlamda paylaşım, birliktelik, açıklık ve işbirliği için başka bir hikâyeye ihtiyacımız var. Sorun, Uber gibi derebeylerini yıkmaktan çok insanların başka bir mülkiyet modelini düşünebilmesini sağlamaktır. Platform kooperatifçiliği, gerçek bir paylaşım ve dayanışma ekonomisini hayata geçirebilir. En azından platform kapitalizminin alternatifsiz olmadığını göstermesi açısından önemlidir. ABD’de […]

Teknoloji firmaları dijital altyapıyı (veriyi ve yapay zekâyı) kontrol eden feodal lortlara benzetilebilir. Dijital altyapıdaki hâkimiyetleri ekonomik ve politik etkinliklerde belirleyici olmaya başlamıştır. Yakında platform kapitalizminin şehirlere uyarlanmış biçimlerini görebiliriz. Kolay değil ama çağımızın feodal lortları şehirlerden püskürtülebilirse onu püskürten toplumsal hareketler yeni bir dönemin kapısını aralayabilir. Cambridge Analytica adlı veri analiz şirketinin milyonlarca Facebook […]

Algoritmalar incelendiğinde zaten insan denen bilgisayarın sezgisel olarak sık sık bunlara başvurduğu; ama elektronik bilgisayarların çalışma ilkelerinden de yeni şeyler öğrenebileceği ya da günlük kararlarını bu algoritmaları kullanarak iyileştirilebileceği görülür. Son yıllarda, hükümetler ve şirketlerin hem gündelik hayata gömülü algoritmalara müdahale edebilme hem de yukarıdan yeni algoritmalar dayatabilme gücüne erişmeye başladığına da dikkat etmek gerekiyor. […]

150 yıldır hep bir şeylerin sona erdiği ve yeni bir çağda olduğumuz söyleniyor. Elektrik, telgraf, radyo ve televizyon mitleri… Şimdi de bilişim, nesnelerin interneti, yapay zekâ… Bu mitlerin iki yönü var. Mitler, topluluk ve demokrasi için gerçek bir arzuyu ifade ediyorlar. Bu hikâyelere inanmak istediğimiz için inandık. Diğer yandan mitlerin gizledikleri var. Teknoloji farklı sınıfların […]

Birkaç şirket, insanlar hakkında ayrıntılı veri kümesine sahiptir ve şimdi olmasa bile çok yakında insanların kendileri haklarında bildiklerinden daha fazlasını bileceklerdir. Bu konuda en duyarlı olabilecek aktivistlerin bir kısmı duyarsız davranıyor. Ama sorun aktivistlerin masumiyeti veya korkusuzluğu değildir. Toplum bir bütün olarak bir “çember” içine alınmak istenmektedir. Şirketlerin sahibi olduğu platformlardaki şeffaf olmayan algoritmalar ve […]

Veri, yapay zekâ çalışmalarının yakıtı haline geliyor ve daha fazla veriye sahip şirketler, rekabette çok daha avantajlı ve alt edilmeleri oldukça zor. Pazarın yüzde 80’inin bir şirketin elinde olmasındansa pazar payı yüzde 20 olan beş şirketin bulunması daha iyi sonuç doğurabilir. Ama veri piyasasında durum farklıdır. Verinin yüzde 100’üne sahip bir şirket, yüzde 20’sine sahip […]

Kleiner’ın hem girişimci komün hem de copyfarleft’teki yaklaşımı açıktır: Eskinin bağrında yeni toplumu inşa etme girişimi. Paylaşmanın ve ortak çalışmanın yeni yollarını yaratarak müşterekleri inşa etmeyi ve genişletmeyi hedefler. İşe yarar mı? Daha çok tartışmak, Zimmer’ın (2013) belirttiği gibi Elinor Ostrom’ın çalışmalarını ayrıntılı bir şekilde incelemek ve belki deneyip görmek lazım… Geçen yıl kasım ayında […]