bilişim

Dijital altyapının tasarımı, ekonominin ve toplumun tasarımını da şekillendirecek politik bir tartışma. İnternet omurgasının kâr odaklı yatırımcılar tarafından kontrol edilmesi son yıllarda veri çıkarıcılık, veri sömürgeciliği veya gözetim kapitalizmi (olarak adlandırılan mantığın (insani ve çevresel maliyetlere aldırmaksızın her şeyi dijitalleştir ve paraya çevir!) devamını ve güçlenmesini sağlıyor. Jeremy Corbyn liderliğindeki İngiltere İşçi Partisi erken genel […]

Yazıda üç romandan söz ediliyor: Bildirge, Seçilmiş Kişi ve Otomatik Piyano. Üçünde de ütopya distopyaya dönüşüyor ama çoğunluk ütopyayı fazlasıyla içselleştirdiğinden bu dönüşümü fark edemiyor. Ancak her üç romanda da, şartlar ne olursa olsun, azınlık da olsalar, umut edebilenler, isyan edenler ve çemberin dışına çıkmayı başaranlar hep var. Çinli bilimciler insanların yüzlerini çok uzak mesafeden […]

Endüstriyel kapitalizmin doğaya zarar verme pahasına gelişmesi gibi, gözetim kapitalizmi ile şekillendirilen enformasyon uygarlığı da insan doğası pahasına gelişiyor. Google, Facebook ve diğer gözetim şirketleri mahremiyet ihlallerinden vazgeçebilirler mi? Gözetim kapitalistlerinden mahremiyet istemek veya internette ticari kapitalizmin sonlanması için lobi yapmak H. Ford’dan Model T arabaları elle yapmasını veya bir zürafadan boynunu kısaltmasını istemek gibidir. […]

Çalkantılı bir değişim sürecinin içindeyiz. Birbirinden farklı ama aynı zamanda birbirini etkileyen iddialı teknolojiler bu süreci daha da karmaşıklaştırıyor. İnsanlık için çeşitli fırsatlar sunmasının yanında tehditler de içeren teknolojilerle karşı karşıyayız. Teknolojinin tarafsız olmadığına, politikliğine ve içerdiği değerlere yapılan vurgu önemli. Çünkü birçok tartışmada teknolojinin bu özellikleri görmezden geliniyor. Avrupa Yönetim Forumu, İsviçreli bir akademisyen […]

Öztakibin sonucu ortaya çıkan verinin mülkiyeti bir sorundur. Ama öztakibin kendisi de o kadar masum görünmüyor… Belki Cederström ve Spicer’ın (2017) yazdığı gibi “… en azından bir başlangıç olarak, takıntılı bir şekilde bedenimize kulak vermeyi bırakabilir, sağlık ve mutluluğumuzu saplantı haline getirmekten vazgeçebilir ve insan potansiyelinin sınırsız olduğu yanılsamasından kurtulabiliriz.” Frederick Winslow Taylor, 1856 yılında […]

Veriyi daha çok mahremiyet ve gözetim bağlamında tartışıyoruz. Fakat verinin çıkarılması ve kullanımının 21. yüzyıl kapitalizminde merkezi bir yere sahip olduğunu atlamamak gerekiyor. Bazıları veriyi doğal kaynak olarak görmektedir. Ancak veriyi hammadde olarak değerlendiren yaklaşımlar veri bilimi çalışmaları ve uygulamaları dikkate alındığında daha yerindedir. Rahip Brunson krizi sonrasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Daha çok üreteceğiz, […]

Platform kapitalizmi, Silikon Vadisi’nin yukarıdan aşağıya aldığı kararlarla çalışır. Gerçek anlamda paylaşım, birliktelik, açıklık ve işbirliği için başka bir hikâyeye ihtiyacımız var. Sorun, Uber gibi derebeylerini yıkmaktan çok insanların başka bir mülkiyet modelini düşünebilmesini sağlamaktır. Platform kooperatifçiliği, gerçek bir paylaşım ve dayanışma ekonomisini hayata geçirebilir. En azından platform kapitalizminin alternatifsiz olmadığını göstermesi açısından önemlidir. ABD’de […]

Teknoloji firmaları dijital altyapıyı (veriyi ve yapay zekâyı) kontrol eden feodal lortlara benzetilebilir. Dijital altyapıdaki hâkimiyetleri ekonomik ve politik etkinliklerde belirleyici olmaya başlamıştır. Yakında platform kapitalizminin şehirlere uyarlanmış biçimlerini görebiliriz. Kolay değil ama çağımızın feodal lortları şehirlerden püskürtülebilirse onu püskürten toplumsal hareketler yeni bir dönemin kapısını aralayabilir. Cambridge Analytica adlı veri analiz şirketinin milyonlarca Facebook […]

Algoritmalar incelendiğinde zaten insan denen bilgisayarın sezgisel olarak sık sık bunlara başvurduğu; ama elektronik bilgisayarların çalışma ilkelerinden de yeni şeyler öğrenebileceği ya da günlük kararlarını bu algoritmaları kullanarak iyileştirilebileceği görülür. Son yıllarda, hükümetler ve şirketlerin hem gündelik hayata gömülü algoritmalara müdahale edebilme hem de yukarıdan yeni algoritmalar dayatabilme gücüne erişmeye başladığına da dikkat etmek gerekiyor. […]

150 yıldır hep bir şeylerin sona erdiği ve yeni bir çağda olduğumuz söyleniyor. Elektrik, telgraf, radyo ve televizyon mitleri… Şimdi de bilişim, nesnelerin interneti, yapay zekâ… Bu mitlerin iki yönü var. Mitler, topluluk ve demokrasi için gerçek bir arzuyu ifade ediyorlar. Bu hikâyelere inanmak istediğimiz için inandık. Diğer yandan mitlerin gizledikleri var. Teknoloji farklı sınıfların […]