Rosetta uzay aracı 6 Ağustos 2014 günü 67P/C-G kuyrukluyıldızının yörüngesine girdi. Kuyrukluyıldıza 100 km’nin altında bir mesafede yörüngede olan Rosetta sayesinde Avrupa Uzay Ajansı (ESA) bir kuyrukluyıldızın bu kadar yakından çekilen ilk görüntülerini de yayınlamış oldu.
Rosetta Projesinin internet sitesinden her gün çekilen yüksek çözünürlüklü fotoğraflara erişmek mümkün. Edindiğimiz bilgiler fotoğrafların çok daha ötesinde elbette. Yörüngede geçen zaman içerisinde edinilen bilgilerle birlikte kuyrukluyıldıza dair bazı önemli noktaları aktaralım.
Kuyrukluyıldızın neresine iniş yapılacak?
Derginin bir önceki sayısında yayımlanan, Rosetta Projesiyle ilgili yazımda da aktardığım gibi, yörüngede geçen süre içerisinde kuyrukluyıldızın haritalandırılması, Kasım 2014’te gerçekleşmesi planlanan yüzeye iniş için oldukça önemli. Kuyrukluyıldız biri görece ufak, diğeri ise daha büyük küresel sayılabilecek iki kütlenin birleşmesiyle oluşmuş gibi görünüyor. Yörüngeye girmeden önce uzaktan elde edilen veriler bu bilginin sinyallerini vermişti.
Kuyrukluyıldızın bu olağan sayılamayacak şekli, iniş bölgesinin seçimini daha özel hale getiriyor. Güvenliğin yanı sıra bilimsel açından en faydalı seçeneklerin de değerlendirilmesi gerekiyor. Zira iniş yapacak olan Philae (yüzeye iniş robotu), Mars’a gönderilen uzay araçları gibi yer değiştiremeyecek.
İniş için düz bir yüzeyin seçilmesi oldukça önemli. İniş anında güneş ışığının alınıyor olması da güneş panellerinin elektrik ihtiyacını karşılayabilmesi açısından önemli. Gene kuyrukluyıldız üzerindeki gece gündüz oranları da Philae üzerindeki bilimsel ölçüm cihazlarının enerji ihtiyacı açısından önem taşıyor. Yeri gelmişken belirtelim, kuyrukluyıldız yaklaşık 12 saatte kendi etrafında bir tur dönüyor. İniş yapıldıktan sonra Philae ile yörüngede kalan Rosetta arasındaki radyo dalgası iletiminin kopmaması da iniş için göz önünde bulundurulacak. Mühendis ve biliminsanlarının 10 kadar bölge arasından üzerinde ortak kanıya vardığı bölgeye iniş için adımlar atılmaya başlayacak.
Kuyrukluyıldızın kütlesi ve sıcaklığı
Rosetta kuyrukluyıldıza yaklaştıkça, kuyrukluyıldızın kütleçekim etkisi de şiddetlendi. Rosetta’nın rotasındaki sapmalardan faydalanılarak yapılan ölçümler sayesinde, kütle hesaplamaları yapılabildi. İlk yapılan tahminler yüzde 10’luk hata payıyla birlikte 10 milyar tonluk bir kütlesi olduğu yönünde. İlerleyen günlerde kuyrukluyıldıza daha yakın mesafelerden yapılan geçişlerle kütlenin daha isabetli hesaplanması hedefleniyor.
Yapılan sıcaklık ölçümleri, yüzey sıcaklığının -70 oC olduğunu gösteriyor. Bu beklenin 20-30 oC üzerinde bir değer. Biliminsanları kuyrukluyıldızdaki buz kütlesinin yüzeyde tozlar tarafından çevrelendiğini düşünüyor. Böylece renk farkından kaynaklı olarak yüzey sıcaklığı diğer kuyrukluyıldızlara göre biraz yüksek.
Kuyrukluyıldızın yüzeyinde gece-gündüz farkından dolayı oluşan sıcaklık değişimleri de detaylı bir şekilde gözlemleniyor. Böylece yüzeyin ısı iletkenliği incelenerek yüzey hakkında daha detaylı bilgiler elde edilmiş olacak.
GIADA kuyrukluyıldıza “dokundu”
Rosetta üzerinde bulunan ölçüm aygıtlarından birisi olan GIADA, 67P/C-G kuyrukluyıldızının etrafında bulunan toz taneciklerini incelemek üzere geliştirilmiş. GIADA toz taneciklerinin sayısını, momentumunu, kütlesini ve hız dağılımlarını inceleyecek. İlk toz parçacığı 1 Ağustos’ta kuyrukluyıldızdan 814 km uzaklıkta çarptı. Böylece kuyrukluyıldıza ait maddeyle ilk temas gerçekleşmiş oldu. Kuyrukluyıldıza yaklaşıldıkça çarpan toz parçacıklarının sayısı da önemli ölçüde arttı. Çarpan parçacıkların çapları saç teli kalınlığıyla kıyaslanabilecek boyutlarda. Bundan biraz daha büyük parçacıklara da rastlanıyor.
Ekim ayı içerisinde iniş için son kararlar verilmiş olacak. 9 Kasım’da belirlenen iniş planı yazılım olarak Philae’ye yüklenmiş olacak. Şimdilik planlanan tarih 11 Kasım 2014. Gelişmeleri önümüzdeki sayılarda aktarmaya devam edeceğim.
