Biliminsanları, tip 1 diyabete çare bulmak amacıyla sürdürülen araştırmada, insülin üreten kök hücreler geliştirerek büyük bir ilerleme kaydettiler. Cell dergisinde yayımlanan çalışmaya göre, Harvard Üniversitesi’ndeki bir grup araştırmacı, pek çok hücre çeşidine dönüşebilme potansiyeline sahip olan “kök hücreler”i “beta hücreleri”ne dönüştürmeyi başardı (Beta hücreleri, ürettikleri insülin sayesinde kan şekerini düzenlemeye yardımcı olur). Elde edilen bu hücreler diyabetik farelere yerleştirildikten sonra, farelerin kan şeker düzeyi birkaç ay boyunca izlendi.
Sonuçlar, söz konusu hücrelerin normal beta hücreleri gibi işlev gördüğünü ve diyabetik farelerin aksine, bağışıklık sistemi tarafından saldırıya uğramadıklarını gösterdi. Sonradan yerleştirilen bu hücrelerin kan şekeri düzeylerine oldukça duyarlı bir biçimde yanıt verdikleri ve altı ay sonra farelerin kan şekeri düzeylerinin kontrol altında kaldığı gözlemlendi. Bu gelişme, diyabet hastalarının günlük insülin iğnelerinden kurtulmalarına yardımcı olabilecek önemli bir adım.
Araştırmanın yöneticisi Doug Melton şöyle söylüyor: “Elbette pek çok açıdan test edilmedikçe böyle bir çözümün kesin olarak işe yarayacağına emin olamayız. Ama üç ayrı deneyde farelere bu hücreleri yerleştirdik ve verdiğimiz glukoza başarılı yanıt verdiklerini gözlemledik, bu gerçekten heyecan vericiydi.”
Tip 1 diyabet, Dünya’da 34 milyonun üzerinde insanı etkileyen ve yaşam boyu devam eden kronik bir otoimmün hastalıktır. Tip 1 diyabetli hastalarda, vücudun bağışıklık sistemi pankreasta bulunan ve insülin sentezleyen beta hücrelerine saldırarak onlara zarar verir.
Tip 1 diyabet hastaları kan şekerlerini kontrol altında tutabilmek için günlük insülin iğnelerine ihtiyaç duyarlar. Fakat günlük enjeksiyon, kandaki şeker düzeyine göre yanıt veren normal beta hücrelerinin yerini tutamaz ve bu yüzden hastalar diyabete bağlı sinir hasarı, görme kaybı ve uzuv kaybı gibi problemler yaşayabilir. Günümüzde bu hastalığın bilinen tek kesin tedavisi beta hücresi naklidir, ki bu da ancak ölen bir kişiden alınması yoluyla mümkündür. Fakat bu işlem de, doğası gereği çok az sayıda insan için bir seçenek olabilmekte ve nakil yapılan hastalar ömür boyu bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar kullanmaktadır.
Melton, her iki çocuğunun çok genç yaşta tip 1 diyabete yakalanmasından sonra, bu hastalığa şifa bulmaya karar verdiğini söylüyor. Araştırmada üretilen beta hücreleri şu an insan dışı primatlar da dahil öteki hayvan modellerinde de test ediliyor. Hastalığa çare bulmak için sonraki adım, hastalara implante edilecek 150 milyon civarındaki beta hücresinin bağışıklık sistemi saldırısından nasıl korunabileceği. Melton, hücreleri korumak amacıyla vücuda yerleştirilebilecek bir cihaz geliştimek için MIT’den Prof. Daniel Anderson ile birlikte çalışıyor. Anderson, Melton’un yaptığı araştırmayla ilgili şunları söylüyor: “Diyabet için olağanüstü önemli bir gelişme. Hiç şüphe yok ki, kök hücrelerinden kontrollü farklılaşma yoluyla glukoza duyarlı insan beta hücrelerinin elde edilmesi, buna benzer yeni terapilerin de geliştirilmesini hızlandıracaktır. Özellikle bu çalışma, hücre terapisi bekleyen diyabet hastalarına sınırsız miktarda doku sunulmasına kapı aralayacak bir gelişmedir.”
