Yaklaşık 5000 yıl kadar önce Mezopotamyalılar biri kız diğeri erkek 12 yaşındaki iki kişiyi gömüp zayıf bedenlerinin etrafını yüzlerce bronz mızrak ucuyla kurban edilmiş sekiz insanla donattılar.
Araştırmacılar Siirt Başur Höyük’teki kazı alanında bulunan sekiz kurbanın mezarın hemen girişine yerleştirilmiş olduğunu söylüyorlar. Kurbanlardan altısının yaşını belirleyen araştırmacı grubu yaşlarının 11 ila 20 arasında değiştiğini tespit etti.
28 Temmuz’da Antiquity’de yayınlanan çalışmaya göre, 12 yaşındaki iki insan ve sekiz kurban “aynı anda” toprağa verilmiş ve bölgedeki aynı döneme ait diğer mezarlarda görülmedik sayıda yüksek mevki göstergesi mezar süsleriyle bezenmişler.
Projede yer alan iki araştırmacı, doktora sonrası arkeoloji araştırmacısı Brenna Hassett ve Ege Üniversitesi arkeoloji profesörü Haluk Sağlamtimur, bu esrarengiz mezarın 2014’te keşfedildiğini söylüyor.
Hassett, Live Science’a verdiği röportajda mezarın içindeki 12 yaşındaki çocuklarla birlikte bir yetişkinin de cesedinin bulunduğunu söylüyor. Ancak, bu üçüncü kişinin önceden oraya gömülüp daha sonra çocukların arasına karışmış olmasının muhtemel olduğunu da ekliyor.
Henüz kesin olarak kanıtlanmış olmasa da, araştırmacılar söz konusu sekiz insanın kurban edilmiş olduğundan eminler.
Hassett: “Yalnızca iki cesette şiddetli travma izlerine rastlamış olsak da, şiddet sonucu ölümlerin iskelette her zaman bir iz bırakmadığını da aklımızda bulundurmamız gerekir. Biraz tatsız bir örnek olarak, bıçaklanan insanların vücutlarındaki yumuşak dokular hedef alındığından kemiklerinde ize rastlanmaz, ancak bu dokular da çürüyüp gideceği için şiddet izine rastlanmaz” diyor.
Hassett ayrıca; “Özenle seçilmiş giysilere ve cesetlerin asıl odacığın girişine nasıl yerleştirilmiş olduğuna bakılırsa, üç kurban da hizmetkar kurbanlarmış gibi görünüyor” diye ekliyor. “Hizmetkar kurbanlar”, öteki dünyada diğerlerine eşlik ve hizmet etmek için kurban edilen insanlar anlamına gelmekte. Ayrıca kurbanlar işlenmiş kumaşlar, boncuklar ve seramiklerle mezara gömülmüşler.
Devletin güç gösterisi mi?
Bu keşif, bir dizi gizemi de beraberinde getiriyor. Defin törenin asıl sahipleri olduğu düşünülen 12 yaşındaki kız ve erkek kimlerdi? Onlar da mı kurban edilmişti? Peki, bu bölgede neden insan kurban ediliyordu?
“Maalesef asıl odacığın içerisindeki kalıntılar çok da iyi korunmamış. Dolayısıyla elimizde o iki çocuğun kurban edildiğine dair bir kanıt yok” diyor Hassett. Ancak yayınlanan araştırmada, Hassett ve Sağlamtimur 12 yaşındaki çocukların bu kadar itina ve şaşaa ile defnedilmesinin “önemli bir bio-sosyal konuma sahip
Arkeologlar, Mezopotamya’nın başka bölgelerinde de insan kurban edildiğini biliyor. Yaklaşık beş bin sene öncesinden kalıntıların bulunduğu, Başur’a yakın Arslantepe kazı sahası da bu yerlerden biri.
Hassett: “Bu bulguya dair yapabileceğimiz yorumlardan biri, Başur Höyük’te gördüğümüzün dünya çapında topluluklarda görülen bir sürecin parçası olabileceği. Güç, yavaş yavaş resmi bir hiyerarşi formunu alıyor -arkeologlara göre devletlerin ilk dönemlerine denk geliyor. Belki de bu gördüklerimiz hiyerarşinin gittikçe derinleştiği bir toplumda yapılan güç gösterisidir. Bir serveti, hatta insanları, gözden çıkarabilme gücü devlet benzeri bir toplum kurmak için göstermeniz gereken güç olabilir. Umarım bu etkileyici gizem ileride bize insanların nasıl toplumlar kurduğuna ve bu toplumların zaman içinde nasıl evrildiğine dair daha çok bilgi verir” diyor.
Araştırmacı grup, çalışmalarını ölülerin doğum yerleri ve beslenme alışkanlıklarına dair bilgi verecek izotop analizlerinin yanı sıra, iskeletler üzerinde yapacakları DNA testleri ile sürdürmeyi planlıyor.
