Yıldızların süpernova olarak patlaması, uzaya yayılan gaz ve toz bulutları yeni yıldızların doğumunu destekler. Şimdi, bizden 1500 ışık yılı uzakta bulunan Orion bulutsusuna bir göz atacağız. Bu bulutsu Samanyolu’nun Orion kolunun güneyinde bulunuyor ve 15 ışık yılı çapı ile Dünya’ya en yakın yıldız oluşum bölgesi. Aynı zamanda Orion bulutu karanlık bir bölgede, çıplak gözle gözlenebilecek gökküre üzerindeki en parlak bulutsudur. Bu parlaklığının nedeni, içerisindeki yeni doğmakta olan ışıması güçlü yıldızlardır.
Gökadamızın en aktif yıldız oluşum bölgesi olan Orion’da 1 ışık yılı çapa sahip bir alanda 4000’den fazla yıldız bulunuyor. Bu yıldızların büyük çoğunluğu gezegen sistemlerine sahiptir. Yılllar önce yapılan gözlemlere göre, gözlemlenen en net ön-gezegen diskinin genişliği 8, 5 trilyon km’dir. Ve Güneş Sistemi’mizden 7, 5 kat daha fazladır.
Kanada ve ABD kökenli bir grup araştırma ekibi, Atacama Büyük Milimetre/Milimetre-altı Dizisi’ni (ALMA) kullanarak O-tipi parlak yıldızları ve bulutsu içerisindeki yakın nesnelerin arasındaki ilişkiyi inceledi. Ve ortaya çıkan sonucu göre O Tipi yıldızların yaydığı şiddetli morötesi ışınımların, yakınlardaki yıldızlarda gezegen oluşumuna izin vermediği ortaya çıktı.
Kanada Victoria Ulusal Araştırma Konseyi’nden Astronom Rita Mann, “Güneş’e göre çok büyük olan O-tipi adı verilen bu canavarlar muazzam miktarda morötesi ışıma yayarlar ve bu nedenle genç gezegen sistemlerinin oluşumunu engellerler. Biz ALMA’yı kullanarak onlarca gezegen oluşturma potansiyeli olan bebek yıldıza baktık ve ilk kez ön-gezegenimsi disklerin büyük bir yıldıza yakın olanlarının adeta kızardığını gösteren verilere ulaştık” diyor.
Astronomlar ALMA ile yaptıkları gözlemi ve Hawaii’de bulunan Milimetre-altı Dizisi (SMA) ile yapılan gözlemleri birleştirerek, yıldız oluşum bölgesi içerisinde büyük yıldızlardan gelen devasa morötesi ışınımın, bebek yıldızlara ve onun çevresinde bulunan malzemeye zarar verdiğini belirlediler. Yakın bölgelerde bulunan gezegen disklerinin Jüpiter benzeri bir gezegen oluşturması için Jüpiter’den 1, 5 katı daha fazla bir kütleye sahip olması gerekir. Büyük yıldızların 0, 1 ışık yılı çapındaki bölgelerde ise Jüpiter’in kütlesinden 80 kat daha fazla kütleye sahip diskler olduğu gözlenmektedir.
“ALMA ile ulaşılan bu sonuç aslında buzdağının görünen kısmı olsa da, bizimki gibi güneş sistemlerinin ne sıklıkta olduğunu da ortaya koyacak çalışmalar için önemli bilgiler sunuyor” diyor Rita Mann.
Yıldız oluşum bölgelerini ve bu bölgelerde bulunan ön-gezegen disklerini inceleyen gökbilimciler, gerek güneş sistemimizin evrimi gerekse gökadamız içerisinde bulunan yıldızların oluşumu hakkında detaylı bilgiye sahip oluyorlar. Siz de Orion’u gözlemlemek isterseniz, tek yapmanız gereken güney ufkuna bakmak. Küçük bir teleskop ya da dürbün ile bulutsuyu gözlemleyebilirsiniz…
Uzay Çobanları Astronomi Topluluğu
