Beynimizde bulunan belirli bölgeler, ebeveyn davranışlarının anlaşılması açısından bizlere ipucu verir. Bu sonuca ulaşan yeni çalışmada biliminsanları, ebeveyn davranışlarına odaklandı.
Kurbağalar, oldukça fazla sayıda yumurta bırakır ve yumurtalarını bıraktıkları yerden uzaklaşırlar. Ancak bazı zehirli ok kurbağaları ise yavrularını besler, karaya oturan yumurtaları temizler, bu yumurtaları nemlendirir ve yumurtadan henüz çıkmamış olan kurbağa larvalarını sırtlarında taşıyarak suya ulaştırırlar. Yavrularını besleme özelliği taşıyan bu tür amfibilerin beyinlerinde bulunan bir bölge, diğer canlılarda da aynı şekilde gözleniyor. Biliminsanları, bu bulgunun ebeveyn davranışlarının sinirsel dayanaklarına dair bir ipucu sağlayabileceğini ifade ediyor. İnsanlardan timsahlara kadar pek çok canlıda gözlenen bu durum hakkında açıklamalarda bulunan Stanford Üniversitesi’nden nörotolog Eva Fischer, “Beynin ebeveyn davranışlarını nasıl oluşturduğu hakkında çok az şey biliyoruz” açıklamalarında bulundu.
Yavruların bakımına dair bu özelliğin amfibi beyni ile nasıl ilişkilendirildiğini inceleyen Fisher ve çalışma arkadaşları, farklı ebeveynlik stratejileri geliştiren üç farklı türden zehirli ok kurbağalarını inceledi. Bu kurbağalardaki nöral aktiviteyi araştıran biliminsanları, çalışma kapsamında türün genç bireyleriyle erkek ebeveynin ilgilendiği Dendrobates tinctorius, dişilerin ebeveynlik yaptığı Oophaga sylvatica, yavruların tek eşli erkek ve dişi ebeveynler tarafından yetiştirildiği Ranitomeya türü kurbağalar üzerinde çalışma yaptılar. Araştırmacılar, görevlerinin etkisi altında olan kurbağa beyinlerini araştırmak için amfibiler yavrularını suya taşıdıkları sırada yakaladıkları 25 adet kurbağayı ve yavrularına bakmayan türlerden 59 farklı kurbağayı kullanarak, araştırmayı başlattı. Biliminsanları bu kurbağaların beyinlerinde gerçekleşen değişimleri gözlemlemek için kurbağa beyinlerini ve nöron ağlarını incelediler. Üç türün hepsinde de preoptik bölge olarak adlandırılan bir beyin bölgesi, yavru bakımından sorumlu kurbağalarda aydınlanırken, bakım görevi üstlenmeyen kurbağalarda aydınlanmadı. Preoptik bölge, memeliler dahil olmak üzere omurgalılar üzerindeki ebeveyn davranışlarıyla ilişkilidir. Harvard Üniversitesi Howard Hughes Tıp Enstitüsü araştırmacılarından çalışmada yer almayan nörobiyolog Catherine Dulac, bu örtüşmenin evrimsel olarak birbirine çok uzak türlerin bile olağanüstü bir benzerliğe sahip olmalarına neden olduğunu öne sürdü.
Çalışmanın bir parçası olmayan ve Atlanta’daki Emory Üniversitesi’nde biyolojik antropoji üzerinde çalışmalar yapan James Rilling de Catherien Dulac kadar heyecanlı. Rilling, aslında beynin preoptik bölgesi gibi sistemlerin düşündüğümüzden de eski olabileceğini söylüyor. Hafızada rol oynayan memeli hipokampüsünün amfibilerdeki bir versiyonu olan medial pallium, üç kurbağa türünden ebeveynlerin yavrularını taşıdıkları sırada etkin bir biçimde çalışır. Yazarlar, kurbağaların kurbağa yavrularını su havuzlarına taşımak için zihinsel haritalar oluşturmasına ve kullanmasına yardım etmesi nedeniyle bu beyin bölgesinin kurbağalarda aktif olabileceğini söylüyorlar. Yavru bakımını üstlenen erkek ve dişi kurbağa ebeveynleri iki aktif beyin bölgesini paylaşsalar da, nöronların aktivitelerinde bazı farklılıklar vardı. Örneğin çalışma grubu, Dulac’ın grubunun daha önce çalışmasında kullandığı farelerde yavruları yetiştirmek gibi eylemlerle bağlantılı olduğu belirtilen belirli bir nöronu inceledi. Bu nöronun aktivitesine odaklanırken, Fischer ve çalışma arkadaşları Ranitomeya kurbağalarında ebeveynlerin yavru bakımı ve preoptik bölge arasında çeşitli bağlantılar buldular ancak diğer iki türün kurbağaları için bu bulguya erişemediler.
Fischer’e göre ebeveynliğin ortak bir temeli olsa da evrim, ebeveynliğin sinir sistemiyle ilişkisinin oluşmasına bazı çeşitlilikler getiriyor. Biliminsanları hâlâ bu evrimsel kalıpları tetikleyen şeyin ne olduğunu çözemediler. Fischer, araştırmacıların nöral aktivitenin ebeveyn davranışlarına etkisini incelemek için araçlar geliştirdiğini söylüyor. Böyle bir adım ebeveynliğin beyne etkisinin derinlemesine anlaşılmasını sağlayabilir.
Kaynak: https://www.sciencenews.org/article/frog-study-may-point-where-parenting-begins-brain
