2020 yılının ilk ayında dünyanın pek çok yerinde görülen salgınlara ilişkin haberler düşüyor önümüze. Bunlardan biri dünya geneline yayılım göstermesi açısından kritik bir öneme sahip olan Wuhan koronavirüsü. Virüsün yayılımına, virüs üzerine süren çalışmalara ve tedavi için devam eden araştırmalara ilişkin güncel bilgilere odaklandık.
Virüsün dünya genelindeki yayılım grafiği nasıl?
Koronavirüs enfeksiyonu ilk defa Çin’in Wuhan kentinde gözlendi. 31 Ocak gününe kadar gelen bilgilere göre 9809’u aşkın enfeksiyon vakası görüldü, yaşamını yitirenlerin sayısı 213’e ulaştı. 11 milyon insanın yaşadığı Wuhan kentinden dünya geneline yayılmaya başlayan Wuhan koronavirüsü vakaları 15 ülkede daha gözlendi. Bu ülkeler arasında Japonya, Almanya, Vietnam, Fransa, Amerika Birleşik Devletleri, Rusya, İtalya, Sri Lanka ve Nepal var.
Koronavirüs enfeksiyonu vakaları Çin dışında ilk kez Vietnam’da ve Japonya’da görüldü; ardından gelişen süreçte ülke dışına seyahatlerle birlikte dünya üzerine yayılan bir seyir izledi. Virüsün yayılımı üzerine açıklamalarda bulunan biliminsanları virüsün dünya genelinde yayılmasının muhtemel olduğunu kaydetmiş ve virüsün yıkıcı etkilerini önleyebilmek için çalışmaların devam ettiğini açıklamıştı.
Koronavirüs üzerine süren çalışmalar ne aşamada?
Biliminsanları, virüsün yayılım şekli, kökeni, hastalık yapıcı etkisi ve tedavi metotları üzerine çalışmalarını sürdürüyor. Son 20 gün içinde Wuhan koronavirüsü hakkında 50’den fazla araştırma makalesi yayınladı.
Wuhan virüsünün genom dizileme çalışmaları sonucu elde edilen genetik materyal dizileri diğer biliminsanlarının da üzerinde çalışma yapabilmesi için açık bir biçimde paylaşıldı.
Salgının ilk evrelerinde yapılan çalışmalarda enfeksiyon tanısı konulan ilk 425 hastanın ortalama yaşının 59 olduğu ve bu hastalardan yüzde 56’sının erkek olduğu raporlandı. İlk vakaların yüzde 55’i, daha sonraki süreçte gelişen enfeksiyon vakalarının yüzde 8.6’sı Wuhan kentinde bulunan Huanan deniz ürünleri pazarı ile bağlantılıydı. Virüsün inkübasyon süresinin (enfeksiyona neden olan ajanın vücuda girmesi ile hastalığın semptomlarının gözlenmesi arasındaki süre / kuluçka) 5.2 gün olduğu tahmin edilmektedir. İlerleyen günlerde yapılan başka bir çalışmada 2 ila 14 günlük bir kuluçka süresi olduğu raporlanmıştır. İki çalışma arasındaki mevcut farkın temel nedeni çalışmalarda salgının farklı evrelerinde enfekte olan farklı insanlarla çalışma yürütülmesidir.
İlk enfeksiyon vakalarının çoğu 60 yaş ve üzerindeki insanlarda gözlendi, ilk vakalarda 15 yaş altında çocuk yoktu. Çocuklarda enfekte olma olasılığının daha düşük olabileceği, enfekte olma durumunda da daha hafif semptomlar gözlenebileceği ifade edilmektedir ancak salgının ilk dalgasının ardından gelen verilerin daha net bir çerçeve sunabileceği düşünülüyor. Virüsün sağlık çalışanları arasındaki yayılımının ise geçmiş dönemlerdeki SARS ve MERS salgınlarındaki yayılım kadar yüksek olmadığı açıklandı.
“2019 Yeni Koronavirüs Salgını: Virüs Evriminin Kanıtı” başlıklı makalede yer verilen filogenetik (türler arasındaki evrimsel ilişkilerin incelendiği alan) analiz raporu, Wuhan koronavirüsünün 2003 yılındaki salgına neden olan SARS koronavirüsü ile benzediğini ancak belirli protein yapılarında mutasyon gözlendiğini ortaya koydu. Bu çalışmaya göre Wuhan koronavirüsünü SARS koronavirüsünden farklı bir tür olarak düşünmek gerek.
Tedavi metotları geliştirildi mi?
Avustralya’nın Melbourne kentindeki araştırmacılar, Wuhan koronavirüsünü hücre kültüründe yetiştirdi. Peter Doherty Enfeksiyon ve Bağışıklık Enstitüsü’nden bir ekip virüsün Avustralya’da enfeksiyon teşhisi konulan ilk kişiden 25 Ocak günü izole edildiğini açıkladı.
Hazırlanan hücre kültürleri bu alanda çalışma yürüten diğer biliminsanlarıyla da paylaşılacak. Enstitü yöneticisi Mike Catton, “Virüsün hücre kültürü elimizdeyken yapabileceğimiz çok şey var” açıklamalarında bulundu. Benzer çalışmalar Çin’de ve konuyla ilgilenen merkezlerin bulunduğu diğer ülkelerde de sürüyor. Virüs örneklerine sahip olmak, virüsün bir kişiye bulaşıp bulaşmadığını anlamak için yapılacak yeni testlerin geliştirilmesine ve erken evrede teşhislerin yapılabilmesine olanak sağlayabilir. Virüs kültürlerinin elde edilmesi hastalık önleyici metotların geliştirilmesi açısından da önemli. Böylelikle virüse yönelik aşıların da geliştirilebileceği ifade ediliyor.
Fransa’daki Pasteur Enstitüsü’nden araştırmacılar, koronavirüs üzerinde etkin olabilecek bir aşı geliştirmeye başladıklarını açıkladı. Araştırmacılara göre aşı 20 ay içerisinde tamamlanabilir.
Dünya genelinde yürürlükte olan tedbirler neler?
Çin’in Wuhan kentinden yayılmaya başlayan virüse ve salgına ilişkin daha net yargılarda bulunabilmek için henüz erken olduğu belirtiliyor. Küresel ölçekte acil durum önlemlerinin alınmasının salgının yayılmasının önüne geçmek için gerekli olduğunu vurgulayan biliminsanları, salgının yayılımına bakarak 2019-nCoV’nin aktarılabilirliği konusunda daha çok veri elde edilebileceğini kaydetmekte.
Virüsün gözlendiği ilk yer olan Çin’de yayılımın bu seviyede olmasının temel nedeninin ülkedeki ulaşım ağları olduğu belirtiliyor. Bu anlamda Wuhan çok önemli bir merkez, ulaşım ağlarının ortak noktalarından biri konumunda. Çin’de alınan ilk önlemler ulaşımın büyük oranda durdurulması oldu. Uçuşlar yasaklandı, trenlerin kullanımı ve turlar durduruldu. Çin’in Wuhan kentinden direkt uçak seferlerinin bulunduğu pek çok ülkede tedbirler uygulanmaya başlandı.
Avustralya, Tayland, Güney Kore, Japonya, Hindistan, İtalya, Singapur, Malezya ve Nijerya gibi ülkelerde Çin’den gelen yolcular üzerinde sıcaklık taraması, semptom taraması gibi uygulamalara başlandı.
Dünya Sağlık Örgütü, koronavirüs salgını nedeniyle küresel ölçekte acil durum ilan etti. Kurum, salgının sağlık sistemleri gelişmemiş ülkelerde yayılmasından endişe edildiğini açıkladı.
(Bu yazı, koronavirüs salgınına ilişkin 31 Ocak gününe kadar yapılan çalışmalar ve güncel bilgiler üzerinden hazırlanmıştır. Virüsün dünya genelindeki yayılımı sürmektedir. Biliminsanları, teşhis ve tedavi üzerine yeni araştırmalar yapmaya devam ediyorlar.)
Kaynak: https://www.nature.com/articles/d41586-020-00253-8
https://www.theguardian.com/world/2020/jan/31/coronavirus-outbreak-britons-fly-out-of-wuhan-as-death-toll-passes-200
https://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJMoa2001316
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/nuccore/NC_045512
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/jmv.25688
https://www.nature.com/articles/d41586-020-00154-w
https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2760500
https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(20)30212-9/fulltext
