Küçücük bir noktadan sınırsız dünyalara kapı aralayan kitapları ile tanınan Peter H. Reynolds ve ikiz kardeşi Paul H. Reynolds, Çiçek Kurtarma Operasyonu ve Çöp Dedektifleri’nde doğayı tahrip eden sorunlara her an etrafımızda bulunan malzemelerle yaratıcı çözümler üreten ve tıpkı kendileri gibi ikiz olan STEAMsever Sidney ile Simon’un maceralarını yazmış.
Kalemleri, çizimleri, gördüklerini not ettiği “Merak Günlüğü” ile Sidney ve her önemli anı belgelediği videoları, elinden düşürmediği tableti ve türlü uygulamaları ile Simon. Akıllarına takılan soruları, çözüm önerilerini, üretimlerini farklı araçlarla kaydediyor olsalar da, merakta, sormada, araştırmada, bağlantılar kurmada ve en önemlisi icat etme tutkusunda ortak iki kardeş. Plastik şişelerden deniz kaplumbağalarına, damlatan musluklardan resim tarihine dek her konuya ilgiyle baktıklarından günlerinin koşturma ile geçmesi kaçınılmaz oluyor.
Serinin ilk kitabı Çiçek Kurtarma Operasyonu, sıkışan mutfak penceresi nedeniyle festivale katılmayı planladıkları çiçeklerini sulayamayan ikilinin yaşadığı bir hayal kırıklığı ile başlıyor. Ama yaratıcılığın olduğu yerde çaresizliğe yer kalmayacağından derhal işe koyuluyorlar. Sidney’in deyimiyle düşkur zamanı. Bu çiçek festivale katılacaksa onu sulamanın bir yolu bulunmalı. Peki, sorunu tespit etmeden çözüme kavuşmak olası mı? Bu sorunun yanıtını gayet iyi bilen ikizler problemlerini ve gözlemlerini not ederken okur da onlarla birlikte öğrenmeye başlıyor; havanın pencerelerin sıkışmasındaki rolünü, nemi nasıl algıladığımızı ve suyun buhar haline gelişinin aşamalarını… Hem de bir kavanoz, bir parça toprak ve biraz suyla! İkizler bunca meraklı ve yaratıcı iken, günü pencereyi açıp çiçeklerini sulama arzusu ile sonlandıramazlar elbet ve çiçek festivali katılımcılarını bir deneyden elde edilen sonucun bir başka problemin çözümüne giden yoldaki önemini, bilginin paylaştıkça çoğaldığını; Leonardo da Vinci’yi Arşimet ile buluşturan yolculuğu öğrenmiş olarak karşılarlar.
Devam kitabı Çöp Dedektifleri ise, ikizlerin okyanustaki plastik atıkları yediği için hastalanan denizkaplumbağası Çimen’i akvaryumdaki ziyaretleri ile açılıyor. Kaplumbağanın tedavisinin iyiye gitmesi Sidney’in çevre bilinci eksik insanların sorumsuzluğu üzerine düşünmesine engel olmadığından acil bir düşkur fırtasına çağırıyor kardeşini. Sorunu tespit edip gözlem yapmaya koyulunca anlıyorlar bir plastik atık çemberi içinde yaşadıklarını ve Çimen’in hasta oluşundaki paylarıyla yüzleşiyorlar. Arkadaşları Fiyakalı’nın da yardımıyla grafikler, krokiler çiziyor, hesaplar yapıyorlar. Böylece okul arkadaşları da öğreniyor, çöpünü çöp kutusuna atıyor olmanın çevreyi korumaya yetmediğini. Gün bilim, teknoloji, mühendislik, sanat ve matematiği bir arada kullandıkları Yaratıcı Çözümler Atölyesi’nde sürüyor: Hep birlikte düşkur günü! Bir yandan plastiğin doğada neden çözünmediği, atomlarla bakterilerin ilişkisini dinliyor bir yandan da evde, okulda, sokakta daha az plastik tüketmenin yollarını arıyorlar. Sidney ve Simon’un ikiz-gücü, okuruyla ikinci el ürünlerin yaygınlaşmasından komposta “herkesi yeşil yapacak” öneriler paylaşıyor.
Çiçek Kurtarma Operasyonu ve Çöp Dedektifleri, Reynolds kardeşlerin çocukları STEAM’le tanıştırma öyküsü aslında. Bilim, teknoloji, mühendislik, sanat ve matemetiğin bir araya geldiği tasarımlar olarak özetlenebilecek STEAM, bilimsel düşünceyi hayal gücü eşliğinde geliştirmeyi hedefliyor. Çocukların günlük hayatlarında her an her yerde görebildikleri sorunlara, yine her an her yerde bulabildikleri materyallerle yaratıcı çözümler geliştirmelerine, daha çok gözlem yapmalarına, daha çok sormalarına aracı oluyor; bir problem hakkında kendilerinden önce neler yapıldığını araştırmaya, merak ve düş gücünü hep diri tutmanın yollarını öğrenmeye heveslendiriyor. Sidney ve Simon’ın öğretmenleri Pi’nin de dediği gibi problemi görerek, duyarak hatta hissederek algılamanın yollarından biri STEAM. Meraklı ikizler ve arkadaşlarını, kaplumbağa Çimen’in durumuna üzülmekle yetinmeyip inisiyatif almaya, çözümün parçası olmaya cesaretlendiren bir pratik. Seri de okurunu ister evde bir başına, ister okulda arkadaşlarla problemi tespit etmek, gözlem yapmak, bağlantıları algılayabilmek, benzer problemlerin daha önce nasıl çözüldüğünü öğrenmek, ondan ilham almak ve keşfetmek için onu aşmak, üretebilmek için yüreklendiriyor. Üstelik bunu okurunu yormadan, ona parmak sallamadan içinden neşeli şarkılar, videolar, heykeller, festivaller geçen maceralarla yapıyor. Bilim konulu şiirler yazan babaları, mucit anneleri, kadın bilimcileri ile çocuk kitaplarındaki cinsiyetçi meslek kalıplarına da meydan okuyor.
Çocuklara çevre bilincini günlük deneyimleri üzerine düşünme fırsatı da sağlayarak anlatan kitapların sonunda macera boyunca anılan kavramlar ya da kişiler hakkında kısa bilgiler verilen sözlükler yer alıyor. Çöp Dedektifleri’nin okuruna iki de sürprizi var: Hepimizin aşina olduğu Arkadaşım Eşek’in melodisinin çevreciliğe davet eden sözlerde yankılandığı bir şarkı ve Paul ile Peter’in çocukluklarından bugüne çevreyi korumak adına yaptıklarını anlatan mektupları. Yaşanabilir bir dünya ve bilim aşkına, üretin çocuklar!
-Çiçek Kurtarma Operasyonu, Peter H. Reynolds – Paul H. Reynolds, Çev. Gülüzar Yıldırım, Uyurgezer Kitap, 2020, 48 s.
-Çöp Dedektifleri, Peter H. Reynolds – Paul H. Reynolds, Çev. Gülüzar Yıldırım, Uyurgezer Kitap, 2020, 48 s.
