Çok hücreli organizmalar, tek bir hücreden köken alırlar ve sonucunda kemikler, kalp, beyin ve diğer bileşenlerin oluştuğu milyonlarca hücre bölünmesi yaşarlar. Bu süreçteki ana kaynak, DNA’nın kromozom adı verilen ayrı paketler içinde hücre bölünmesi yoluyla yeni hücrelere aktarılmasıdır.
Tüm kromozomların kopyalanması ve her hücre bölünmesinde yeni hücrelere hassas bir şekilde dağıtılması çok önemlidir. Kromozom bileşenlerinin dağılımı az da olsa değişirse, doğum kusurları ve kanser gibi hastalıklar ortaya çıkabilir.
Science dergisinde yayınlanan yeni çalışmada, hücrenin her bir bölünmesinde kromozomların nasıl doğru bir şekilde hücrelere aktarıldığına odaklanıldı. Biliminsanları yeni bir metot kullanarak hücre bölünmesi için önemli bir durak noktası olan “bekleme” sinyalinin mekanizmasını detaylandırdı.
Araştırmacılar, hücre bölünmesi sırasında doğru kromozom dağılımında etkili olan “iğipliği kontrol noktası” adı verilen bir yolak üzerinde yoğunlaştı. “İğipliği kontrol noktası” kromozomları ayırmak için protein liflerinin (iğiplikleri) bağlandığı kinetekor adı verilen kromozomdaki bir bölgede etkinleştirilir. Biliminsanları, kinetekorlar bu protein liflerine bağlanmadığında hücreyi bölünme sırasında durduran bir “bekleme” sinyali gönderilerek bağlantıların oluşması için hücreye zaman kazandırıldığını söylüyor. Bu sinyal aracılığıyla teşvik edilen süreçlerle birlikte tüm kromozomların düzgün bir şekilde bağlandığından, kromozomların doğru bir dağılımda olduğundan emin olunur.
Makalede ise kontrol noktasındaki bekleme sinyalinin bağlanmamış kromozomların kinetekorlarında özel olarak nasıl üretildiği anlatılıyor. Araştırmacılar, canlı hücrelerin kinetekorlarında bekleme sinyali oluşumundaki moleküler mekanizmayı izleyebilmelerini sağlayan bir floresan araştırma aracı geliştirdiler. Araştırmacıların açıklamalarına göre çalışmaları, bekleme sinyalini kendi başlarına etkinleştirmeyi “sevmeyen” iki bileşenin bir araya gelmesini sağlayan anahtar molekülün varlığını gösterdi. Ayrıca sonuçlar, “bekleme” kontrol noktası sinyalinin neden hücrenin başka bir bölgesinde değil de kinetekorlarda seçici olarak üretildiğini açıklamaya da katkı sağlıyor.
Araştırma ile birlikte kanser gibi hücre bölünmesinin kontrolünün kaybedildiği hastalıklar için yeni tedavi metotları da geliştirilebilir.
Kaynak: https://phys.org/news/2021-01-cell-biologists-decipher-chromosome-left.html
