10 ay boyunca uzayda yaptığı yolculuğun ardından, insanlığın ilk gezegen savunma sistemi olmaya aday NASA’nın Çifte Göktaşı Yönlendirme Denemesi (Double Asteroid Redirection Test; DART), başarıyla hedeflediği göktaşına çarptı. DART, ilk kez herhangi bir uzay ajansının, bir gökcisminin yörüngesini değiştirme girişimi oldu. Görev yöneticileri, ABD’nın Maryland Eyaletindeki Johns Hopkins Uygulamalı Fizik Labarotuvarı’nda (Applied Physics Laboratory; APL) bulunan görev yöneticileri, çarpışmanın bu pazartesi TSİ 02:14 saatinde gerçekleştiğini duyurdu. NASA’nın gezegen savunma sistemi kurma girişiminin ilk adımı olan DART, çarptığı göktaşı Dimorphos’un yörüngesine etki etmeye çalışarak olası bir çarpışma etkisini hafifletmiş oldu.
“DART, gezegenimizin savunması için büyük bir başarı ve tüm insanlığın faydalanacağı bir ‘birlik görevi’dir.” diyen NASA yöneticisi Bill Nelson, “NASA olarak, kozmosu ve gezegenimizi araştırırken aynı zamanda yuvamızı korumanın da yollarını arıyoruz.” diye ekledi.
DART’ın hedefi bir “küçük ay” olan göktaşı Dimorphos idi. Yalnızca 160 metre çapında olan bu küçük cisim, 780 metrelik daha büyük bir göktaşı olan Didymos etrafında dönüyor. İkl gökcismi de dünyadan çok uzakta ve herhangi bir tehlike teşkil etmiyor. Görevin amacı, DART aracını uydu göktaşına çarptırarak yörüngede ne kadarlık bir değişimin yapılabileceğini ölçmek. Dolayısıyla şimdi birçok teleskop Dimorphos’u adım adım izleyip çarpışma sonrasındaki yörüngesini belirlemek için uğraşacak.
“Gezegenimizin savunması bizleri küresel olarak birleştiren bir girişim olacak ve gezegenimizde yaşayan herkesi etkileyecek” diyen NASA’nın bilim görevleri birimi yöneticilerinden Thomas Zurbuchen ekliyor, “DART sayesinde artık ufacık bir gökcismine bile çarpacak hassasiyeti elde etmiş olduk. Çarpma aracılığıyla yapılacak ufacık değişiklikler dahi Dünya’ya tehlike oluşturacak bir göktaşını def etmeye yetecektir.”.
Türünün tek örneği
Uzay aracında bulunan tek bilimsel alet olan Didymos Keşif ve Optik Navigasyon için Göktaşı İzleme Kamerası (Didymos Reconnaissance and Asteroid Camera for Optical Navigation; DRACO) ve bu kamerayla eşgüdümlü çalışan bir navigasyon ile kontrol sistemi, DART’ın hedefteki iki göktaşını belirleyip, küçük olana kendini çarptırmasını sağladı. Bu navigasyon sistemi, 570 kiloluk kutu şeklindeki uzay aracının seyir rotasının son 90 bin kilometresini tek başına ilerlemesini sağladı. DART, son aşamada saatte 22,530 km hızla söz konusu uyduya kendini çarptırdı. “DART’ın başarısı Dünya’mızı yaşanabilecek olası bir göktaşıyla yokoluş tehlikesinden koruyacak yolu çiziyor.” diyen NASA’nın gezegen savunma birimi sorumlusu Lindley Johnson, “Bu görev, insanlığın artık gökyüzünden gelecek bir yokoluş tehditine karşı çaresiz olmayacağını gösteriyor. Dünya çevresindeki irili ufaklı göktaşlarını sürekli olarak izleyen teleskop ağlarıyla birlikte DART, “günü kurtarmamız” için gerekli silahı vermiş olacak.
Kabaca 4 yıl sonra Avrupa Uzay Ajansı ESA’ya ait Hera projesi Dimorphos ve Didymos’u, özellikle DART’ın yarattığı etkilere odaklanarak, detaylıca inceleyecek. DART’ın bıraktığı krater ve bu iki nesnenin olabildiğince hassas kütle ölçümleri de plan hedefleri dahilinde olacak.
Kaynak: NASA
