Geçen yılın sonundaki enfeksiyon sayısına ilişkin ön analize ve şehirler arası seyahat verilerine göre, Çin’deki devasa COVID-19 salgını muhtemelen Aralık ayı sonunda zirveye ulaştı. Ancak halk sağlığı uzmanları, salgının büyüklüğü ve ciddiyetine ilişkin resmi verilerin eksikliği nedeniyle hüsrana uğruyor.
Çin’in katı sıfır COVID politikası, üç yıla yakın bir süredir enfeksiyonları uzak tutabilmişti. Ancak Başkan Xi Jinping Aralık ayında aniden yön değiştirip bu politikayı terk ettiğinden, koronavirüsün Omicron varyantı ülke geneline yayıldı.
Birleşik Krallık Southampton Üniversitesi’nde bulaşıcı hastalıklar modelcisi olan Shengjie Lai’ye göre, mevcut enfeksiyon dalgasının Çin’in birçok yerinde çoktan zirve yaptığına dair işaretler var. Aralık ayı sonlarında Lai, varyantın Ekim ve Kasım 2022’de nasıl yayıldığına dair bilgileri ülke çapında şehirler arası seyahatle ilgili verilerle birleştirerek Çin’in farklı bölgelerinde meydana gelen enfeksiyon sayısını hesaplamaya çalıştı.
Lai’nin henüz yayınlanmayan veya hakem tarafından incelenmeyen analizine göre, Çin şehirlerinin yaklaşık yarısı 10 Aralık ile 31 Aralık arasında kovidde zirve yaptı. Şehirlerin %45’i için de zirvenin Ocak ayının ilk yarısında gerçekleşeceği tahmin ediliyor.
Bu sonuç, Lai’nin internet arama platformu Baidu’da ‘ateş’ ve ‘COVID’ gibi terimleri kullanarak yaptığı ‘yoğun zamanlar’ saptamasıyla uyumlu çıkmıştı. Belirli şehir ve illerdeki enfeksiyonların boyutuna ilişkin raporlar da uyumluydu. Örneğin, 21 Aralık’ta Pekin Çin Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’nin (Çin CDC) müdür yardımcısı bir brifing sırasında 250 milyondan fazla insanın – nüfusun yaklaşık %18’i – zaten enfekte olduğunu söyledi. Pekin ve Siçuan gibi büyük şehirlerde ise nüfusun %50’sinden fazlası enfekte olmuştu.
Bu sırada, Çin’in en kalabalık üçüncü eyaleti olan Henan’da, eyaletin sağlık komisyonundan bir yetkili bir basın toplantısında 6 Ocak’a kadar Henan nüfusunun yaklaşık %90’ının enfekte olduğunu açıkladı. Lai ve arkadaşlarına göreyse, bu tahminler muhtemelen yerel sağlık yetkililerinin ülke çapında yürüttüğü çevrimiçi anketlerle belirlenmişti. Çünkü test edilenden daha fazla insan enfekte olmuş gibi görünüyordu.
Seattle, Washington Sağlık Ölçümleri ve Değerlendirme Enstitüsü başkanı Christopher Murray, nasıl yapıldığına dair şeffaflık olmadığı için bu tür enfeksiyon tahminlerine şüpheyle yaklaşıldığını özellikle vurguluyor. Onların tahminlerine göre salgın Nisan ayı sonuna kadar zirve noktaya ulaşmayabilir.
Ancak Avustralya’nın Melbourne kentindeki Doherty Enstitüsü’nden epidemiyolog Jodie McVernon, Omicron varyantının ne kadar hızlı yayıldığı göz önüne alındığında, salgının zaten zirveye ulaşmış olmasının daha mantıklı olduğunu söylüyor. “Önümüzdeki birkaç ay içinde büyümeye devam edeceği fikri hiç mantıklı değil” diyor.
Çin Kırsalı
Lai, virüs zaten Çin’de hızla yayıldığı için, şehir sakinlerinin 7 Ocak’ta başlayan 40 günlük Ay Yeni Yılı seyahat dönemi sırasında ülkenin kırsal kesimlerinde salgınlar başlatabileceğine dair korkuların muhtemelen abartıldığını söylüyor. Virüsün kırsal bölgelere çoktan yayıldığını, seyahati kısıtlamanın salgını değiştirmede çok az etkili olabileceğini belirtiyor.
Connecticut, New Haven’daki Yale Üniversitesi’nde sağlık ekonomisti olan Xi Chen, kırsal Çin’deki insanların hastalık ve ölümlerden hâlâ ağır şekilde etkilenebileceğini söylüyor. Zira Çin yaşlı nüfusunun yaklaşık %40’ı, ağır vakaları tedavi etmek için daha donanımlı daha büyük hastanelere erişimi olmayan kırsal bölgelerde yaşıyor.
Çin’in Nanjing kentindeki Güneydoğu Üniversitesi’nde halk sağlığı araştırmacısı olan Hui Jin, aşı tereddütünün yaşlı insanlar arasında yaygın olduğunu, ancak Çin anakarasındaki aşılama oranlarının geçen yıl arttığını söylüyor. Yayınlanan son verilere göre, 60 yaş üstü kişilerin %86’sı ve 80 yaş üstü kişilerin %66’sı Kasım ayı sonuna kadar tam aşılıydılar.
Toplam ölüm sayısı bilinmiyor
Epidemiyologlar, Çin’de COVID-19’dan kaç kişinin öldüğünü bilmek istiyorlar. 14 Ocak’ta Çin Ulusal Sağlık Komisyonu, 8 Aralık 2022’den bu yana 60.000’e yakın kişinin COVID-19’dan öldüğünü bildirdi. Bu rakam, COVID-19’a bağlı solunum yetmezliğinden 5.503 ölümün yanı sıra COVID-19 ve diğer altta yatan koşullardan yaşamını yitiren 54.000’den fazla kişiyi içermekte ancak elbette sadece hastanede ölenleri kapsamaktadır.
29 Aralık’ta, Çin CDC’sinin baş epidemiyoloğu Zunyou Wu bir basın toplantısında, ajansın halihazırda fazladan ölüm oranını değerlendirmek için çalıştığını ve verileri yayınlamayı planladıklarını söyledi. Ancak Murray, ülkedeki doğum ve ölümleri kaydetme sistemi eksik olduğu için Çin’deki COVID-19 salgınının gerçek bedelini tespit etmenin zor olacağından endişeleniyor.
Kudüs İbrani Üniversitesi’nde ekonomist ve Dünya Sağlık Örgütü’nün COVID-19 ölüm oranı değerlendirmesiyle ilgili teknik danışma grubunun bir üyesi olan Ariel Karlinsky, fazladan ölüm verilerinin salgının ölü sayısını gösterebileceğini ancak bu tür verilerin hesaplanabilmesi için bir yıl daha geçmesi gerektiğini söylüyor. Zira 2023’teki ölümler muhtemelen Çin’in Ocak 2024’teki yıllık istatistik yıllığında bildirilene kadar bilinemeyecektir.
