Çin’in devasa radyo teleskopu FAST, resmi olarak halen test aşamasında ve tamamen kalibre edilmesi yıllar alacak. Ancak Xinhua Haber Ajansının verdiği bilgiye göre teleskop, şimdiden iki yeni pulsar gözlemledi ve muhtemelen onlarcası daha kapıda.
Guizhou bölgesine kurulan teleskopun toplam genişliği 30 futbol sahası büyüklüğünde. Geçtiğimiz yılın Eylül ayında çalıştırılan teleskop, keşfedilmemiş dünyalar ve olası yaşamın izlerini arayacak.
Çin Ulusal Astronomi Gözlemevi, teleskopun Ağustos ayında yaptığı galaktik düzlem taramasında iki yeni pulsar keşfettiğini açıkladı. Keşfedilen J1859-01 ve J1931-01 pulsarları sırasıyla 16 bin ve 4 bin ışık yılı uzaklıkta. Avustralya’daki Parkes Radyo Teleskopu da keşfi onayladı.
Projenin yürütücüsü Li Di, keşiflerin yalnızca iki pulsarla sınırlı kalmadığını, onlarca yeni pulsar adayı gözlemlediklerini ve bunlardan altısının onaylandığını belirtiyor. Vekil yürütü- cü Peng Bo ise, Xinhua’ya verdiği demeçte, teleskopun tamamen fonksiyonel hale gelebilmesi için 3 ila 5 yıl arasında zaman gerektiğini, fakat bulguların son derece umut verici oldu- ğunu söyleyerek, “Bir yıl içerisinde bu tür keşiflerin yapılabilmesi oldukça cesaret verici” diye ekliyor.
Pulsarlar, kendi etrafında çok hızlı periyotlarda dönen ve belirli bir eksende ışıma yapan nötron yıldızlarıdır. Bu mekanizma henüz tam olarak anlaşılmış değildir, ancak yıldızla birlikte dönen çok güçlü manyetik alanla (Dünya’nınkinden yaklaşık bir trilyon kat daha büyük) doğrudan iliş- kilidir. Eğer yıldızın ışıma yaptığı eksen Dünya’ya yönelmiş ise -yıldız döndüğü için- kesikli bir ışık vuruşu gözlemlenir. Bu kesikliğin periyodu ise yıldıza bağlı olarak saniye mertebeleriyle milisaniye mertebeleri arasında değişebilmektedir.
1967 yılında şans eseri keşfedilen ilk pulsarın ardından 2000’in üzerinde pulsar kataloglandı. Her ne kadar gözlemlenen tüm pulsarlar Samanyolu galaksisinde olsa da, FAST tamamen çalışır duruma geldiğinde galaksimiz dışından da pulsarların gözlenebilece- ği düşünülüyor.
Bunun astronomi için önemli bir adım olduğunu söyleyen Hollanda Radyo Astronomi Enstitüsü’nden Emiliy Petroff, “Pulsarlar, galaksimizdeki iyonize maddenin çalışılması açısından önemli. Pulsarların radyo atımları, yıldızlararası ortamda ilerleyerek ortamın özelliklerini incelememize olanak tanıyor. Başka bir galaksiye ait bir pulsar gözlemine sahip olduğumuzda, galaksimiz ve pulsarın ait olduğu galaksi arasındaki galaksilerarası ortamı anlamaya yönelik çok önemli bir araca sahip oluruz” diyerek olası keşiflerin ö- nemini vurguluyor.
FAST aynı zamanda kütleçekimi dalgaları, uzaydaki organik molekülleri ve olası dünya dışı medeniyetlerden gelecek sinyalleri araştıracak. Maria kasırgasında hasar alan dünyanın en büyük radyo teleskobu olan Arecibo, unvanını FAST’a devretti. Arecibo gökyüzünü 20 derece tararken, FAST 40 derece tarayabiliyor.
Bu mega makine yaklaşık olarak 180 milyon dolara inşa edildi. Radyo dalgası girişimleri riskinden dolayı civarda yaşayan 8000 vatandaş başka yerlere taşındı. Fakat cihazın bu denli etkileyici olması başka bir problem daha doğurdu: Modern dünya harikasını görmek isteyen milyonlarca turistin yaratacağı olası girişim etkisi.
FAST, radyo astronomisinin önü- müzdeki birkaç onyılını belirleyecek gibi görünürken, daha büyük ve farklı bir planın hazırlıkları yapılmaya başlandı bile: Bir kilometre kare alana yapılacak bir radyo teleskop dizisi (array). 200’den fazla çanağa ve 1 milyonun üzerinde antene sahip olacak anten dizisi, Afrika ve Avustralya arasında paylaşılacak.
