Avrupa’da 12. yüzyıldan itibaren bilimsel düşüncenin uç verdiği biliniyor. Tanrısal dogmaları sorgusuz sualsiz kabul etmek yerine, olguların nedenlerini araştırmanın gerektiği, insan aklının bu nedenleri kavrayabileceği yaklaşımı ortaya çıkmıştır.
Ünlü İtalyan ozan ve politikacı Dante Alighieri’nin (1265-1321) şu ünlü sözü bu yaklaşımın göstergesidir: “Ey insanlar, nedenlerle tatmin edilin!”
O yıllarda tam olarak uluslaşma demeyelim ama, yavaş yavaş mahalli pazarların serpilmesiyle, Avrupa’da Latincenin egemenliği son bulmaya, mahalli diller gelişmeye ve daha çok kullanılmaya başlanmıştı.
Anlayacağı dilden…
Her olgunun doğal nedenini araştırma çağrısı yapan Dante, bakın bu gelişmeyi nasıl açıklıyor:
Dante’ye göre kadınların Latince bilmemeleri, dolayısıyla kendilerine yazılan Latince aşk yazılarını anlayamamaları, İtalya’da mahalli diller edebiyatının gelişimine büyük etki yapmıştır.
Ey aşk, sen nelere kadirsin; adamı dilinden bile edersin! O güzelim sevda türkülerini yakan Anadolu âşıklarının ağdalı Osmanlıcaya yüz vermemelerinin nedeni de bu olmasın…
