Nobel Kimya Ödülü ve Nobel Fizik Ödülü sahiplerini buldu. Nobel Kimya Ödülü, bu yıl, evrim biyolojisi alanındaki çalışmalarından ötürü bilim insanları Frances H. Arnold ile George P. Smith ve Gregory P. Winter’a layık görüldü. Nobel Fizik Ödülü ise lazer fiziği alanındaki çalışmalarından dolayı bilim insanları Arthur Ashkin, Gerard Mourou ve Dana Strickland’e layık görüldü. Arnold, Nobel Kimya Ödülü’nü kazanan beşinci; Strickland ise Nobel Fizik Ödülü’nü kazanan üçüncü kadın olma özelliği taşıyor.
Kimya alanında Nobel Ödülü kimlere, hangi çalışmalarıyla layık görüldü?
ABD Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’nden Frances Arnold, enzimlerin evrimini kimyasal reaksiyonları katalize etmede çok daha etkili hale getirmek için bir yol geliştirdi. Çalışmaları beyin görüntüleme, biyoyakıt, ilaç ve kimya endüstrisinde önemli uygulamaları da beraberinde getirecek.
Kanser ve şarbon tedavisinde yöntemler
Ödülün, Missouri Üniversitesi’nden George Smith ile Gregory Winter’in Moleküler Biyoloji Laboratuvarı’nda Gregory Winter arasında bölünen diğer yarısı ise günümüzde otoimmün hastalıkları, şarbon ve kanseri tedavi etmek için kullanılan terapötik antikorları geliştirmenin yollarını geliştiren çalışmaları sebebiyle verildi.
Nobel Komite üyesi Sara Snogerup Linse, ödülü açıklarken “Bu çalışmalar, ilaç devrimi için temel oluşturdu” ifadelerini kullandı.
Komite başkanı Claes Gustafsson ise ödülü alan üç bilim insanının da Darwin’in ilkelerini test tüplerine uyguladıklarını ve bu çalışmaların insanlar tarafından binlerce yıldır sürdürülen seleksiyona dayalı yetiştirmenin uzantısı olduğunu ifade etti.
‘Enzim evrimi yönlendirilebilir’
Kimyasal reaksiyonları katalize eden ve daha hızlı çalışmasını sağlayan proteinler anlamına gelen enzimler, milyonlarca yıl içinde evrimleşti. Arnold, 1993’te başladığı çalışmalarıyla enzim evrimini yönlendirebileceğinizi ve süreci daha hızlı şekilde geliştirebileceğinizi fark etti.
Arnold, enzimin yeni varyantlarını yaratmaya, bir enzimi kodlayan geni alıp daha sonra rastgele mutasyonları tanıtarak başladı. Ardından ortaya çıkan varyantları taradı ve istediği reaksiyonu katalize etmek için en etkili olanları seçti. Seçilen varyantlar daha sonra başka bir mutasyon ve seçim turundan geçtiler ve süreç tekrarlandı. Üç kuşaktan sonra, başlangıç enziminden 256 kat daha verimli bir enzim vardı.
Çalışmalar, birçok yeni ilacın geliştirilmesine katkıda bulundu
Smith ve Winter ise bir virüsün bir bakteriyi etkileyerek yeni enzimlerin oluşmasını sağladığı “bakteriofaj” olarak tanımlanan yöntemin geliştirilmesine katkı sağladı. Winter, antikorların evrimini, immün sistem tarafından üretilen patojenleri tanımak ve saldırıya yönlendirmek için bu tekniği kullandı. Onların yöntemleri, 2002 yılında tıbbi kullanım için onaylanmış olan romatoid artrit, sedef hastalığı ve inflamatuar bağırsak hastalıkları için bir tedavi olan adalimumab ile başlayan birçok yeni ilacın geliştirilmesinde kullanılmıştır.
Nobel Ödülleri’nin verilmeye başladığı 1901’den bu yana 108 kez Nobel Kimya Ödülü verildi. Toplam 175 kişiye layık görülen ödüllerden 63’ü tek bir kişiye verilirken 23’ü 2 kişi, 22’si de 3 kişi arasında paylaştırıldı. Nobel Kimya Ödülü’ne şimdiye kadar sadece 4 kadın layık görüldü.
Fizik alanında Nobel Ödülü kimlere, hangi çalışmalarıyla layık görüldü?
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisinden yapılan açıklamada, 2018 Nobel Fizik Ödülü’nün yarısının ABD’li fizikçi Arthur Ashkin’e verildiği, diğer yarısının ise Fransız fizikçi Gerard Mourou ile Kanadalı fizikçi Dana Strickland arasında paylaştırıldığı belirtildi.
Ashkin, ödülü kazanan en yaşlı bilim insanı
Ashkin, 1960’lı yıllarda Bell Laboratuvarlarında hassas optik lazer sistemleri üzerine çalışmalar yaptı. Ashkin, hassas optik lazer sistemlerinin biyolojik sistemlere uygulanması ve sağlık alanında bu çalışmaların yardımcı olması için çalıştı.
Nobel Fizik Ödülü’nü kazanan 96 yaşındaki Ashkin, ödülü kazanan en yaşalı bilim insanı oldu.
Ödülün diğer sahipleri Mourou ve Strickland’ın ise ABD’nin Rochester Üniversitesinde yürüttükleri ortak çalışmada icat ettikleri yüksek yoğunluklu, çok kısa aralıklı optik titreşimlerin lazer teknolojisinde önemli bir gelişme kaydederek, çok küçük nesnelerin ve çok hızlı süreçlerin araştırılabilmesini sağladığı kaydedildi.
Kaynak
https://www.newscientist.com/article/2181394-chemistry-nobel-prize-awarded-for-harnessing-evolution-to-help-humans/?utm_medium=SOC&utm_source=Twitter#Echobox=1538561422
