Başlıktaki sorular yıllar içerisinde çok sayıda hipotezin ortaya atılmasına yol açtı. Glasgow Üniversitesi ve Birmingham Üniversitesi’nden biliminsanları bu soruya yanıt verebilmek için yeni bir çalışma başlattı.
Nature Communications’da yayınlanan yeni çalışmaya göre, zamanla anılarımız daha az canlı ve daha az ayrıntılı hale gelir, yalnızca anıların özü korunur. Ayrıca yakın döneme dair anılarımızı ve deneyimlerimizi sık sık hatırladığımızda, onları daha etraflıca hatırlama ihtimalimiz yükselir, kayıplar azalır. Bu çalışmanın, travma sonrası stres bozukluğu yaşayan bir bireyde anıların doğasının anlaşılması, görgü tanıklarının sorgulanması ve hatta sınava çalışmak için en iyi uygulamayı belirlemek de dahil olmak üzere birçok alanda etkileri olabilir.
Anılarımız geçmişin karbon kağıdına kopyaları olmasa da uzmanlar, bir anıyı aklımıza her getirdiğimizde içeriğinin değişebileceğini öne sürdüler. Bunun temel nedeni hatırlamanın yeniden yapılandırıcı bir süreç olmasıydı. Ancak anılarımızın deneyimlerimizden nasıl farklılaştığını ve zaman içinde nasıl değiştiklerini laboratuvar ortamında ölçmek çok zordu.
Yeni araştırmada biliminsanları, insanların görsel anılarının belirli özelliklerini ne kadar hızlı kurtarabileceklerini ölçen basit bir bilgisayar görevi geliştirdi. Katılımcılar bazı kelime-görsel eşleştirmelerini öğrendi ve daha sonra kelime söylendiğinde görüntünün farklı unsurlarını hatırlamaları istendi. Örneğin, katılımcılardan, görüntünün renkli mi yoksa gri tonlu mu (algısal bir ayrıntı) olduğunu veya canlı mı yoksa cansız bir nesne mi (anlamsal bir öğe) gösterildiğini hızlı bir şekilde belirtmeleri istendi. Görsel anıların kalitesinin araştırıldığı bu testler, öğrenme sürecinden hemen sonra ve iki günlük bir bekleme sürecinden sonra gerçekleşti. Tepki süresi modelleri, katılımcıların anlamsal öğeleri hatırlamada daha hızlı ve iyi olduğunu gösterdi.
Birmingham Üniversitesi’nden Julia Lifanov, “Birçok hafıza teorisi, zaman içinde insanlar hikâyelerini yeniden anlattıkça yüzeydeki detayları unutma eğiliminde olduklarını, ancak bir olayın anlamlı içeriğini koruduklarını varsayar. Salgın öncesinde bir arkadaşınızla bir akşam yemeğine çıktığınız günü hatırlamaya çalışın, masa dekorunu hatırlamıyorsunuz ancak ne sipariş ettiğinizi hatırlıyorsunuz. Bu fenomene ‘anlamsallaştırma’ denir” açıklamalarında bulundu.
Araştırmacılar, anıların anlamlı içeriğe karşı “taraflı” duruşunun beyin sinyalleri araştırmalarıyla da doğrulandığını belirtiyor. Ayrıca anlamsal bellek içeriğine yönelik “taraflı” duruşun, zaman geçtikçe ve hatırlanma sayısı arttıkça güçlendiği bulundu. Katılımcılar iki gün sonra laboratuvara geri döndüklerinde, algısal ayrıntılı soruları yanıtlamada çok daha yavaş davrandılar, ancak görüntülerin anlamsal içeriğini daha kolay hatırladılar. Çalışma çıktılarının hatırlama güçlüğü gibi durumlarla baş edilmesinde kullanılabileceği düşünülmektedir.
Kaynak: SCIENCE DAILY
