Değerli dostumuz, bilimci Osman Bahadır, 10 Ekim 2023 günü hayata gözlerini yumdu. Osman Bahadır bilim tarihi çalışmalarıyla, yayıncılığıyla ve popüler bilim yazarlığıyla tanınır. Ama o aynı zamanda 68 kuşağından THKO üyesi bir devrimciydi ve 11 yılını cezaevinde geçirmişti. Tüm yaşamını bir bilim emekçisi ve bir devrimci olarak sürdürdü.
Bilim tarihi alanındaki çalışmalarını ve yaşam öyküsünü, ölümünden sonra Adalar Postası’nda çıkan bir yazıdan aktarıyoruz.
1949 yılında doğan Osman Bahadır, İTÜ Maden Fakültesi Petrol Mühendisliği Bölümü’nden mezun oldu. Boğaziçi Üniversitesi Tarih Bölümü’nden yüksek lisans derecesi aldı. Denis Diderot (Paris 7) Üniversitesi Bilimler ve Teknikler Tarihi ve Epistemoloji Bölümü’nden DEA derecesi aldı.
1991-1994 yıllarında 30 sayı aylık Bilim Tarihi dergisini çıkardı. Osmanlılarda Bilim (1996), Bilim Cumhuriyetinden Manzaralar (2000), Cumhuriyetin İlk Bilim Dergileri ve Modernleşme (2001), Elektriğin Kısa Tarihi (2001), Erken Cumhuriyet ve Bilim (2005), Matematikte Bir Öncü Kerim Erim (2006), Türkiye’de Temel Bilimlerde İlk Araştırmacılar (Erdal İnönü ile birlikte, 2007), Osmanlılardan Cumhuriyete Bilim (2012), Bilimde Öncü Kadınlar (2013), Osmanlılardan Cumhuriyete Sekülerleşme (2017, 2019, 2021), Osmanlılardan Cumhuriyete Elektrik (2020), Denizden Yükselen Tarih (2021), Thomas Kuhn ve Postmodernizm (2021), Osmanlılardan Cumhuriyete Aydınlanma (2023) adlı kitapları yayımlandı. Ayrıca Mustafa Şekip Tunç’un harf devriminden önce yayımlanan Terakki Fikri kitabını yeni harflerle yayıma hazırladı (2005). 1929’da yayımlanan Mehmet Servet’in Fikir Hayatımız adlı yazı dizisini kitap olarak yayımladı (2014). Dr. Galip Ata’nın Türkiye’de Tıbbın Evrimi kitabını Fransızcadan Türkçeye tercümeyle yayıma hazırladı (2021). Türkiye’de Üniversite Anlayışının Gelişimi 1861-1961 (Namık Kemal Aras ve Emre Dölen ile birlikte 2007) kitabının editörlüğünü yaptı. Cumhuriyet Pazar Dergi’de “80 Yıl Önce Cumhuriyet” başlıklı Cumhuriyet gazetesinin harf devrimi öncesi ilk beş yılındaki bilim, sanat, eğitim ve kültür hayatıyla ilgili önemli yazılar ve haberlere dair yazıları yayımlandı (2004-2011). Aynı zamanda Cumhuriyet gazetesinde harf devrimi öncesi yayımlanan Adalar’la ilgili yazı ve haberlerden derlediği Adalar’da Geçmiş Zaman Olur ki… kitabı yayımlandı (2010). Cumhuriyet gazetesinin Bilim Teknik Dergisi’nde 2004-2015 yılları arasında bilim ve teknoloji tarihi yazıları yayımlandı. Elektrik Dergisi’nin “Elektrik Tarihine Yolculuk” köşesindeki yazıları 2013’ten itibaren yayımlandı. İngilizceden yaptığı çevirilerle Türkçeye kazandırdığı kitaplar arasında John Boslough’un Stephan Hawking’in Evreni (1991), David Arnold’un Coğrafi Keşifler Tarihi (1995) yer aldı. Bilim tarihi üzerine 26 kitabı ve 600’ün üzerinde yazısı yayımlandı. İTÜ Fen Edebiyat Fakültesi İnsan ve Toplum Bilimleri Bölümü’nde Bilim ve Teknoloji Tarihi dersleri verdi (2004-2011). Bilim ve Gelecek dergisine de katkılar yaptı.
Okurlarımıza Osman Bahadır’ın Bilim Tarihi dergisinin Eylül 1992 tarihli 11. sayısında yayımlanan “Sanayi Devriminin Mimarlığa Etkileri” adlı makalesini sunuyoruz.
Yaşamı ve çalışmaları her zaman yolumuzu aydınlatacak. Güle güle Osman Bahadır.
