Ali Törün

16. yüzyıl İtalya’sının matematiksel etkinliklerinden biri halkın önünde düzenlenen matematik yarışmalarıdır. Bunlar adeta günümüzün spor müsabakaları gibidir, yarışmacılar rakiplerine en son ve en zor problemleri sorar; bir hafta, 40 veya 50 günlük sürelerin sonunda en çok problemi çözen galip ilan edilirdi. İzleyiciler kimin kazanacağına dair bahse girebilir, yarışmacılarsa genellikle ortaya büyük paralar koyardı. Bu yarışmaların […]

Matematik yapmak hayal kırıklığı yaşamaya elverişli bir uğraştır. Matematik tarihi hem matematik uğraşısının doğasından kaynaklanan hem de matematikçilerin kendi aralarında tutku, hırs, kıskançlık, gurur gibi nedenlerle yaşamış oldukları hayal kırıklığı örnekleriyle doludur. Bu yazıda matematikçileri değişik nedenlerle hüsrana sürükleyen bazı olayların hikâyelerini kısaca kaleme almaya çalıştım. 18. yüzyıl matematiğine hükmeden Bernoulli’ler üç kuşak boyunca babadan […]

Arşimet daha çok fizik alanındaki çalışmalarıyla tanınıyor olsa da gelmiş geçmiş en büyük matematikçilerden biridir. Matematik tarihçisi E. Bell’e göre tarih boyunca matematiğin üç büyüğü, Arşimet, Newton ve Gauss’tur. Arşimet’in çalışmaları şaşırtıcı nitelikte ve sezgilere ters düşen yenilikte sonuçlar ortaya çıkarmıştır. Matematiğe en önemli katkısı günümüzde “İntegral Hesap” olarak adlandırılan alanda düzlem şekillerin alanlarının ve […]

Karşınızdakinin sonucu görmesine izin verme den iki madeni parayı havaya atıyor ve ona sadece paralardan en az birinin yazı geldiğini söyleyip şu soruyu soruyorsunuz: diğer paranın yazı gelme olasılığı kaç? Karşınızdakinin cevabı ne olabilir? Yıllardır, birçok kişinin bu soruya 1/2 cevabını verdiğine tanık oldum ve doğru sonucun 1/2 olmadığını söylediğimde de hep şiddetli bir itiraz […]

12 yaşında tümevarımla kanıtı öğrenir ve matematiğe âşık olur. 13 yaşında matematik tarihçisi Eric Bell’in beş yüz seksen sayfalık Büyük Matematikçiler isimli kitabını yutarcasına...

Ünlü Fransız matematikçisi Laplace’ın bir sö züdür: “Şans oyunları üzerinden başlayan bir bilim dalının insan bilgi dağarcığının en önemli parçalarından biri olması kayda değer...

Bu yazıda kısa bir hikâyesi olan ilginç bir olasılık sorusunu ele alacağız. Bir üniversitenin mezuniyet töreninde üniversite yönetimi olası protestoları engellemek amacıyla her öğrenciye bir...

Öğrencilik hayatım boyunca sadece iki ders kitabının ilgimi çektiğini hatırlıyorum. Biri insan üreme sisteminin anlatıldığı biyoloji kitabıydı (!), diğeriyse lise son sınıfta okutulan matematik...

- Harika bir olasılık sorusu öğrendim, hiç hesaplama gerektirmeyen çok zarif ve kısa bir çözümü var: Bir küre yüzeyi üzerinde rastgele 4 nokta seçerek...

Size uzatılan bir kâğıt parçası üzerinde şöyle yazıyor: “Bu kâğıdın arka yüzündeki önerme yanlıştır”. Kâğıdı çevirdiğinizde bu kez, “Bu kâğıdın arka yüzündeki önerme doğrudur”...