Küçük, tüylü bir dinozor, yarasa kanatlarına benzer zarlı kanatları sayesinde, kısa mesafelerde uçma ve süzülme eylemlerini gerçekleştirebiliyordu. Bu yaratığın fosilleşmiş kalıntıları Doğu Çin’de gün yüzüne çıkarıldı. Nature’da tarif edildiği şekliyle, bu dinozorun bilekleri arasında uzanan 13 santimetre uzunluğunda, kanat zarlarını desteklediği düşünülen, çubuk-benzeri bir kemiği mevcut. Bu tarz bir kemik yapısı dinozorlarda ilk defa görülüyor.
Makalenin yazarı ve Pekin Omurgalı Paleontoloji ve Paleoantropoloji Enstitüsü’nde paleontolog olan Xing Xu “Bu dinazorun kanat zarlarının ne kadar alan kapladığını tespit etmek oldukça zor” diyor. Yaklaşık 160 milyon yıl önce yaşamış yeni keşfedilen bu tür, Mandarin dilinde “garip kanat” anlamına gelen yi qi olarak anılıyor. Yi qi, hem en kısa dinozor ismine sahip, hem de yarasaya benzer kanatları olan ilk dinozor. Xu ve arkadaşları, bu yaratığın ağırlığının yaklaşık 380 gram, kanat açıklığının ise 60 santimetre olduğunu tahmin ediyor. Yani kabaca bir saksağanın boyutlarında ve ondan biraz daha ağır.
“Bu yaratık fosil kayıtlarında yıllardır gördüğüm en tuhaf hayvanlardan ve çözdüğünden daha çok problem yaratıyor” diyor Maryland Üniversitesi’nden bir omurgalı paleontoloğu olan Thomas Holtz.
Çözülmesi gereken sorun
“Bileklerinden uzanan çubuksu kemiğin tek bir konumda mı olduğu, yoksa hareket edip zar üzerinde kontolü mü sağladığı henüz açık değil. Elimizde tek bir örnek olduğu için, yi qi’nin süzülmek, kanat çırpmak ya da ikisini dönüşümlü kullanmak eylemlerinden hangisini gerçekleştirdiğini de net olarak söyleyemiyoruz” diyor Xu.
Çalışmayı yürüten araştırmacılar yi qi’nin uçmaya başladıktan sonra zamanının çoğunu süzülme ile geçirdiğini, çok az kanat çırptığını düşünüyor. Kanat zarındaki çubuksu kemik, yaratığın kanat çırpmasını hantallaştırıyordu. Ön ayaklarındaki özellikler de uçuş kaslarının nispeten zayıf ve küçük olduğunu gösteriyor. Yaratığın tüyleri ise uçmasına yardımcı değildi. Bugünkü kuşların aerodinamik yapısının aksine, bu tüyler sadece sertleşmiş ve yıpranmış kıllardı.
“Eğer kanat zarları uçmaya yarıyorduysa, yi qi’nin uçuş yetenekleri, uçan bir kertenkele grubu olan pterozorlarınkinden ayrı evrimleşecekti” diyor Holtz. “Bu kanat zarları kur ritüelleri veya diğer türlerden kendilerini ayırt etmede yardımcı olmak için kullanılan görüntü cihazları olabilirler. Bu zarları uçuşla ilişkilendirme arzusu yanıltıcı sonuçlar doğurabilir.”
Sonuçta, evrim bizi oyuna getiriyor olabilir. Birçok paleontolog, tüylerin, vücut ısısını daha iyi korumak veya potansiyel eşlerle iletişim kurmak için evrimleştiğini önerdi. Ancak daha sonraları tüyler uçuş ile de ilişkilendirildi.
Hazırlayan: Yusuf Can Semerci
Yedikent Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Doktora
