Ana Sayfa Bilim Gündemi Ne bildiğiniz, nasıl gördüğünüzü etkileyebilir

Ne bildiğiniz, nasıl gördüğünüzü etkileyebilir

191

Görsel açıklaması: Arapça bilen ve bilmeyen denekleri test etmek için harfler birbirlerine benzerliklerine göre gruplandı. Johns Hopkins Üniversitesi’nden araştırmacılar, iki grubun harfleri birbirlerinden çok farklı şekilde gördüğünü tespit etti.

 

Benim gördüğüm şeyi mi görüyorsunuz? Eğer o şeyle ilgili benden daha fazla bilgi sahibiyseniz, muhtemelen hayır. Araştırmacılar, Arap alfabesini kullanarak, bir dilde uzman olanlarla o dili bilmeyenlerin harfleri nasıl gördüğü üzerine bir çalışma yaptılar ve dildeki uzmanlığın görsel işleyişi etkilediğini gösteren sonuçlar buldular.

Yeni bir araştırmaya göre insanlar, kendilerine yabancı olmayan nesneleri, arabalar, kuşlar ve yüzlerden, alfabedeki harflere kadar her şeyi, dikkate değer ölçüde farklı görüyor.

Johns Hopkins Üniversitesi’nden araştırmacıların bulguları Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance dergisinde yayımlanacak, fakat halihazırda çevrimiçi olarak erişilebilir duruma.

Makalenin yazarlarından ve üniversitenin Bilişsel Bilimler Bölümü’nden Brenda Rapp “Görsel sistemimizin basit bir işleyişinin olduğunu ve bir dili bilmeden de o dildeki farklı harflerin karakteristiklerini tespit edebileceğimizi düşünebilirsiniz. Fakat durum aslında öyle değil. Ne bildiğiniz, nasıl gördüğünüzü etkiliyor” diyor.

Rapp’in laboratuvarında doktora sonrası çalışma yapan Robert W. Wiley ve Bilişsel Bilimler Bölümü’nden Doç.Dr. Colin Wilson’ın da aralarında bulunduğu araştırmacılar, bu çalışmayı Arapça’yı çok iyi bilen 25 kişi ve hiç bilmeyen 25 kişi üzerinde yaptılar. Deneklere, tek seferde bir çift olmak üzere, toplam 2000 çift harf gösterilerek, bu harf çiftlerinin aynı mı yoksa farklı mı olduğu soruldu. Cevapların hız ve doğrulukları ölçüldü.

Harfleri ayırt etmekte dili hiç bilmeyenler, o dilde uzman olanlara göre daha hızlı olurken, uzman olanlar da doğru cevap vermede hiç bilmeyenlere göre daha iyi sonuçlar gösterdi. Bununla birlikte, bir harf ne kadar fazla karakteristik özelliğe sahipse, dili hiç bilmeyenler o kadar yavaş cevap verdiler. Uzmanlarda durum tam tersi oldu; bir harf ne kadar kıvrım ve kavis sahibiyse, o kadar kolay ayırt edildi.

Sonuçlar ayrıca, hangi harflerin dili hiç bilmeyenlere, hangilerinin uzman olanlara aynı gibi gözüktüğü ile ilgili olarak da hiyerarşik küme çözümlemesi yöntemiyle analiz edildi. Belli harfler üzerinde herkes hemfikir olma eğilimindeyken, bazı sürpriz görüş ayrılıkları da tespit edildi.

Arapça bilmeyen insanları zorlayan harf çiftleri, uzman olanları zorlayanlardan tamamen farklı çıktı. Sonuçlara göre, uzman olanların fikirleri, harflerin isimleri, yazılışları veya seslendirilişleri gibi daha çok görsel olmayan özellikleri tarafından etkileniyor.

Wiley, “Bir alfabeyi okumada uzman olduğunuzda bu neyi değiştirir? Görsel sisteminiz aynı şeyi, hiç bilmeyen birisiymişsiniz gibi gösterir mi? Bizim buna cevabımız ‘hayır.’ Eğer bir uzmansanız, hiç bilmeyen birisine karmaşık görünen şeyler size basit görünür” diyor.

Bu bulgular sadece harflere değil, gördüğümüz her şeye uygulanabilir.

Wiley’e göre: “Keşfettiğimiz şey arabalar, kuşlar, yüzler ve diğer tüm nesneler için doğru olmalı. Uzmanlık önemli ve fark yaratıyor. Nesneleri nasıl algıladığınızı değiştiriyor. Uzman olmanın bir parçası da, görsel karakteristikler dahil, neyin önemli neyin önemsiz olduğunu öğrenmek. Neye bakmanız gerektiğini biliyorsunuz.”

 

Çev. Nazan Aydoğdu

Yeditepe Üniv. Bilişsel Bilim YL

 

Kaynak: https://www.sciencedaily.com/releases/2016/03/160301120117.htm

Önceki İçerikGenetik çalışma, Aborijinlerin tarihini 50.000 yıl öncesine götürdü
Sonraki İçerikDişlerine bakarak insanlarla insansıları ayırt edebilmek!