Fosil örnekleri üzerinden ulaşılan ve yarım milyar yıllık olduğu ifade edilen örnek, modern hayvan türlerinin hızlı bir şekilde tarih sahnesine çıkması olarak bilinen Kambriyen Patlaması’na meydan okuyor.
Yarım milyardan yıldan fazla bir süre önce, tuhaf görünümlü solucan benzeri bir canlı, deniz dibindeki çamur yataklarından geçerken ölmüş ve arkasında bıraktığı izle beraber yıllarca bozulmadan fosilleşmiş. Şimdi ise, bu fosil modern hayvanların ne zaman ve nasıl evrimleştiğini anlamamıza yardımcı oluyor. 551-539 milyon yıl önce Ediyakaran dönemde oluşan bu fosil, modern hayvan türlerinin 539 milyon yıl önce, hızlı bir şekilde tarih sahnesine çıktığı Kambriyen Patlaması’na meydan okuyan kanıtlara bir yenisini ekliyor.
Araştırmacılar, Çin’in güneyinde buldukları diğer fosil örnekleriyle beraber yaptıkları fosil analizini 4 Eylül’de Nature’da yayınladı. Birleşik Krallık’ta bulunan Edinburgh Üniversitesi’nde çalışmalarını yürüten yerbilimci Rachel Wood, “Bu her şeyi çok çok geçmişlere, Ediyakaran döneme geri götürüyor” diyor. Nashville, Tennessee’de bulunan Vanderbilt Üniversitesi’nden paleontolojist Simon Darroch, “Bu makaleyi özel kılan, beş sayfalık metinde üç koca bulgu olması. İlk olarak, ölmüş bir hayvanın ölmeden önce arkasında bıraktığı izin hemen ardında bulunması oldukça ender rastlanan bir olay. İkincisi, bu fosil, hayvan yaşamının evriminde çok önemli bir ana tanıklık ediyor. Üçüncüsü ise, bu çok tuhaf görünümlü bir canlı” diyor. Yilingia spiciformis adi verilen bu canlı, 27 santimetre uzunluğu, farklı ön ve arka kısımlarıyla biyolojik olarak karmaşık bir yapıya sahip. “Ediyakaran dönemde bu canlılardan pek yok” diye ekliyor Darroch.
Antik organizmalar
Geçmişte bulunan fosil kayıtları Ediyakaran denizi faunasının zenginliğini gözler önüne sermişti. Ancak pek çok Ediyakaran fosilin günümüz hayvanlarında bulunmayan tuhaf anatomik özelliklere sahip olması, paleontolojistlerin Kambriyen dönem canlılarıyla Ediyakaran organizmaları arasındaki bağı kurmasını oldukça zor kılıyordu. Bu bağın kurulamaması, modern hayvanların ortaya çıkmasının Kambriyen patlamasıyla olduğu görüşünü destekliyordu.
Son senelerde bu görüş değişmeye başladı. Bazı Ediyakaran organizmaları kendilerine has vücut formlarına rağmen, modern hayvan olarak kabul edilmeye başlandı. Bu gelişmeyle hayvansal yaşamın Kambriyen patlamadan milyonlarca yıl önce başladığı fikri ortaya atıldı. Makalenin diğer bir yazarı olan, Virginia Teknik Üniversitesi’nde çalışmalarını yürüten paleontolojist Shunhai Xiao, “Yilingia spiciformis bu kategoriye giriyor ve bahsi geçen düşünceyi daha da ileri götürüyor. Bütün vücut boyunca simetrik bölmeli yapısı, bu canlıyı Kambriyen hayvanlarına oldukça benzer kılıyor. Dahası, arkasında bıraktığı iz Y. spiciformis’in aynı modern hayvanlar gibi deniz dibinde sürünebildiğini gösteriyor. Ediyakaran döneme ait canlıların benzer hareket etme kabiliyetlerinin olduğunu gösteren yalnızca birkaç kanıt vardı” diyor. Xiao ve ekibinin bulguları, Kambriyen patlamadan 12 milyon yıl önce yaşamış olsa da Y. spiciformis’in Kambriyen hayvanı gibi göründüğünü ve böyle davrandığını gösteriyor.
Xiao “Geçmişte paleontolojistler Ediyakaran ve Kambriyen arasındaki farka vurgu yapardı ancak şimdi düşündüğünüzde, yaşam sınırları aşıp devam etmek zorunda. Bazı türler hayatta kalmak zorunda” diyor.
Türünün diğer örneklerini arıyorlar
Y. spiciformis’in tam olarak hangi hayvan türüne ait olduğu şimdilik bilinmiyor. Araştırmacılar bacak benzeri yapılara sahip olması nedeniyle, ıstakoz veya karides gibi böcek ve kabuklu türleriyle yakın akraba olabileceği ihtimalinin üzerinde duruyor. Detaylı incelemelerde bu yapıların fosilleşme sürecinde oluşan yapay formlar olduğu anlaşılırsa bu canlı, bölmeli ilkel solucan olarak sınıflandırılabilir.
“Üçüncü bir olasılık olarak, bu iki türün de ortak atası olabilir” diyor Xiao. Bölmeli solucan ve karides benzeri canlıların ayni türden evrildiği fikri 19. yüzyıla dayanıyor ancak günümüzde birçok araştırmacı karides benzeri canlıların, yuvarlak solucan ve dış iskeletini atarak büyüyen canlılarla çok daha yakın akraba olduğunu düşünüyor. Xiao parça oluşumunun hayvan evriminde kilit rol oynadığını söylüyor. Bölmeli hayvanlar yaşamlarını etkilemeden daha fazla veya daha az bölme oluşturacak şekilde evrim geçirebiliyor. Böylece Xiao, tarihte bir grup bölmeli hayvanın evrim geçirmesiyle, farklı nişlere uyum sağlayan birçok yeni türün oluşmasının kolaylaştığını ve bunun da Y. spiciformis’ten birkaç milyon yıl sonra görülen hayvan türlerindeki ani artışa neden olabileceğini açıklıyor.
Ancak Washington DC’deki Smithsonian Ulusal Doğal Tarih Müzesi’nden paleobiyolog Doug Erwin, bu açıklamayla yeterince ikna olmuşa benzemiyor. Hayvansal evrim sürecinde parça oluşumunun birden fazla kez görüldüğünü ve bu nedenle Y. spiciformis’in çoktan nesli tükenmiş ve tamamıyla farklı bir türe ait olabileceğini düşünüyor.
Kaynak: https://www.nature.com/articles/d41586-019-02556-x
