Mikroplar, baskın yaşam formlarının toplandığı bir gruptur. Bu görünmez biyojenik maddeler (çevresel değişime neden olan canlı organizmalar ve aktiviteleri) milyarlarca yıldır Dünya’nın işleyişine etki ediyor. Bitkiler ve hayvanlar gibi çok hücreli organizmalar ise, gezegenimizin tarihi açısından nispeten daha yakın bir tarihte ortaya çıktı.
Brunel Üniversitesi’nden Predrag Slijepcevic tarafından The Conversation için yazılan makaleye göre mikropları anlamak hiç kolay değildir. Bizi, hemen her yerde var olan mikrobiyal bulutun geri kalanına bağlayan bedenlerimizin içindeki ve dışındaki virüslerin, bakterilerin ve mantarların topluluğu olan insan mikrobiyomunun varlığını öğrenmek bu nedenle biraz zaman aldı. Şimdi, gökyüzünün yükseklerinde bile mikrobiyom olduğunu öğreniyoruz. Bunlar atmosferin alt katmanlarında olan mikroplardır. Bu katmanlar, yerden 8 ila 12 km yükseklerde orta ve üst troposferi ve 15 km’ye kadar olan yüksekliklerde ise alt stratosfer içerir. Dahası, gezegenin rüzgar sistemine katılan mikroplar, kendilerini dünyaya taşıyan mikrobiyal yollar oluşturur. Bu yollar, mikropların bulundukları yerden yeryüzüne gitmesini sağlayan karayolları, mikrobiyal otoyollar gibidir.
Biliminsanları ilk olarak 2013 ve 2018 yıllarında yayınlanan birkaç öncü çalışmada, gökyüzünde bulunan bakterilerin varlığını raporladı. Bu bakteriler, tesadüfen bulunan, izole edilmiş mikroorganizmalar değildi. Bakteri toplulukları, troposferdeki her bir metreküp hava için yüz binlerce bakteri içerecek kadar büyük sayılara erişebiliyorlardı. Katmanlardan toplanan numunelerdeki bakterilerin yüzde 60 ila 100’ü canlıydı ve gökyüzünde beş günden daha uzun süre hayatta kalabildikleri kaydedilmişti. Numunelerin genetik materyallerini analiz etmek, onlarca farklı bakteri türünün varlığını doğruladı. Bununla beraber, troposferdeki bakteri toplulukları gezegenin bazı karasal habitatlarında bulunan türlerden daha az karmaşık bir yapıdaydı. Ancak gökyüzünde bulunan küçük yaşam formları sadece bakteriler değildir, artık bu mikrobiyomun virüsleri ve hatta mantarları da içerdiğini biliyoruz: Alt atmosfer canlı mikroplarla doludur. Bu mikroplar ortamlarına iyi uyum sağlamıştır.
UV radyasyonu, su eksikliği ve ozon gibi yüksek düzeyde tehlikeli oksidanlarla başa çıkmak için çeşitli mekanizmalara sahip olan bakteriler, atmosferdeki karbon bileşikleri ile beslenerek gökyüzündeki yolculukta hayatta kalabilirler. Bu zorlayıcı ortamda yaşam göz önüne alındığında, gökyüzündeki bakteri davranışlarının araştırılması uzaydaki mikrobiyal yaşamın üyelerinin araştırılması için yararlı olabilecektir.
Ayrıca bakteriler, bulutlarda aktif olarak bulunur ve Dünya’nın atmosfer kimyasının ardındaki süreçlerde önemli bir rol oynar. Örneğin, havada bulunan bazı bakteriler havadaki suyu donmaya teşvik edebilir.
Atmosferdeki mikrobiyomu ve gökyüzünde oluşturdukları yolları anlamak hastalıklara neden olan mikropların gezegende nasıl taşındığını öğrenmemize yardımcı olabilir. Son dönemlerde yapılan bir çalışma, virüslerin, (virüsleri tanıyan) dedektörlerin yerleştirildiği İspanya’daki Sierra Nevada dağlarını kaplayan görünmez kar taneleri gibi gökten yeryüzüne doğru hareket ettiğini göstermiştir. Gökyüzündeki mikrobiyal yollar başka bir durumda da etkilidir: Bu yollar sayesinde, genetik olarak özdeş yapıdaki virüsler gezegendeki farklı ve birbirinden uzak yerlere taşınabilir.
Dünyadaki mikropların rolünü daha yeni anlamaya başladığımız için, başımızın üstünde yaşayan mikroplarla ilgili keşfedeceğimiz çok daha fazla şey var gibi görünüyor.
Kaynak: https://theconversation.com/bacteria-and-viruses-are-travelling-the-world-on-highways-in-the-sky-142854
