NASA’nın, Dünya’yı potansiyel asteroid veya kuyruklu yıldız tehlikelerine karşı savunmak için geliştirilmiş bir teknolojiyi test eden dünyanın ilk tam ölçekli uzay savunma görevi olan Çift Asteroid Yönlendirme Testi (DART), SpaceX Falcon 9 roketinin fırlatılmasıyla başladı. NASA’nın daha büyük bir gezegen savunma stratejisinin sadece bir parçası olan, ABD’nin Maryland Eyaletindeki Johns Hopkins Uygulamalı Fizik Laboratuvarı (APL) tarafından inşa edilen ve yönetilen DART, Dünya için tehdit oluşturmayan, konumu iyi bilinen bir asteroid ile kontrollü olarak çarpıştırılacak. Görevin amacı asteroidin hareketini, yer tabanlı teleskoplar kullanılarak doğru bir şekilde ölçülebilecek şekilde hafifçe değiştirmek.
DART, bir uzay aracının otonom olarak hedef asteroide gidebileceğini ve kontrollü bir biçimde asteroidle çarpışma yöntemini deneyecek-kinetik etki adı verilen bir sapma yöntemi.- Deneme, Dünya’ya çarpma tehlikesi oluşturabilecek bir asteroidin keşfedilmesi durumuna daha iyi hazırlanmaya yardımcı olacak önemli veriler sağlayacak. İtalyan Uzay Ajansı (ASI) tarafından sağlanan DART ile uzaya gönderilecek bir CubeSat sürümü LICIACube küp uydusu, çarpmanın sonucunda ortaya saçılan madde bulutunun görüntülerini yakalamak için DART’ın çarpmasından önce yayımlanacak. DART’ın çarpmasından yaklaşık dört yıl sonra, ESA’nın Hera projesi, özellikle DART’ın çarpışmasının bıraktığı kratere ve Dimorphos’un kütlesinin kesin bir şekilde belirlenmesine odaklanarak her iki asteroidin ayrıntılı araştırmalarını yapacak.
NASA yöneticisi Bill Nelson, “DART, bilim kurguyu bilim gerçeğine dönüştürüyor ve NASA’nın proaktivitesinin ve yenilikçiliğinin herkesin yararına olduğunun bir kanıtı” diyor. “NASA’nın evrenimizi ve ana-gezegenimizi incelemesinin tüm yollarına ek olarak, evimizi korumak için de çalışıyoruz ve bu test gezegenimizi Dünyaya doğru gelen tehlikeli bir asteroidden korumanın uygun bir yolunu kanıtlamaya yardımcı olacak.
DART, Falcon 9 roketiyle uzaya fırlatılıp roketten ayrılmasından dakikalar sonra, görev operatörleri ilk uzay aracı telemetri verilerini aldı ve uzay aracını güneş panellerini yerleştirmek için güvenli bir konuma yönlendirme sürecini başlattı. Yaklaşık iki saat sonra uzay aracı 28 fit(yaklaşık 8.5 metre) uzunluğundaki iki Güneş panelinin başarılı bir şekilde açılmasını tamamladı. Hem uzay aracına hem de NASA’nın Evrimsel Xenon İticisi-Ticari iyon motoruna güç sağlayacaklar; bu uzay görevlerinde gelecekteki uygulamalar için DART’ta test edilen birkaç teknolojiden biri.
Washington’daki NASA Genel Merkezi’nde Bilim Misyonu Direktörlüğü yardımcı yöneticisi Thomas Zurbuchen “Özünde, DART bir hazırlık görevi ve aynı zamanda bir birlik misyonudur.” diyor ve ekliyor, “Bu uluslararası işbirliği ASI’nin LICIACube’u olan DART ve bu çığır açan uzay görevini takip edecek olan ESA’nın Hera araştırmaları ve bilim ekiplerini içeriyor.”. DART’ın tek yönlü yolculuğu, bir çift asteroidden oluşan Didymos asteroid sistemine yapılmakta. DART’ın hedefi, çapı yaklaşık 530 fit (yaklaşık 160 metre) olan uydu Dimorphos. Uydu, çapı yaklaşık 780 metre olan Didymos’un yörüngesinde dönmekte.
Dimorphos, Didymos’un yörüngesinde ve çiftin Güneş’in yörüngesinden çok daha yavaş bir göreceli hızda döndüğü için, DART’ın ikili sistem içinde kinetik etkisinin sonucu, Güneş çevresindeki tek bir asteroidin yörüngesindeki bir değişiklikten çok daha kolay ölçülebilir.
“Henüz Dünya için önemli bir asteroid çarpma tehdidi bulamadık, ancak hala bulunduğunu bildiğimiz bu büyük popülasyonu aramaya devam ediyoruz. NASA Genel Merkezi’ndeki gezegen savunma görevlisi Lindley Johnson “Amacımız, şu anda sahip olduğumuz teknolojiyle mümkün olan DART gibi bir yetenekle saptırılabilmesi için, olası herhangi bir etkiyi yıllar veya on yıllar öncesinden bulmaktır. DART, bir asteroitin etkisiyle karşı karşıya kalırsak, NASA’nın Dünyayı hazırlama çalışmalarının bir ürünüdür. Bu testle paralel olarak önümüzdeki on yıl içinde ortaya konması planlanan, Dünya’nın yörüngesinin 30 milyon kilometre yakın çevredeki potansiyel olarak tehlikeli asteroitdleri ve kuyruklu yıldızları keşfetme ile karakterize etme yeteneğimizi hızlandırmak için tasarlanmış uzay tabanlı bir kızılötesi teleskop olan Yakın Dünya Nesnesi Araştırma Görevi’ni de hazırlıyoruz.” diyor. DART, 26 Eylül ile 1 Ekim 2022 tarihleri arasında Didymos sisteminin “önünü kesecek” ve kontrollü olarak Dimorphos’a saniyede yaklaşık 4 mil(saniyede 6 kilometre) hızla çarpacak. Bilim insanları, kinetik etkinin Dimorphos’un Didymos çevresindeki yörüngesini birkaç dakika kısaltacağını tahmin ediyor ve araştırmacılar, Dünya’daki teleskopları kullanarak bu değişikliği tam olarak ölçebilecekler. Bu ölçümlerin sonuçları, asteroid sapması için güvenilir bir yöntem olarak kinetik etkinin etkinliğini tahmin etmede kritik olan bilimsel bilgisayar modellerini doğrulayacak ve geliştirecekler.
Johns Hopkins APL’deki DART soruşturma liderlerinden Andy Cheng ve olay yerine DART fikriyle gelen kişi, “Kağıt üzerindeki kelimeler sahnesinin gerçek olup uzaya fırlatılmasından bu yana dahil olduğunuz bir şeyi görmek tarif edilemez bir duygu. Bu sadece ilk perdenin sonu ve DART araştırma ve mühendislik ekiplerinin önümüzdeki yıl ana olaya- DART’ın Dimorphos üzerindeki kinetik etkisine hazırlanmak için yapacak çok iş var, fakat bu gece kutluyoruz!” diyor. DART’ın tek aracı, optik navigasyon için Didymos Keşif ve Asteroid Kamerası (DRACO) bundan bir hafta sonra devreye girecek ve uzay aracından ilk görüntüleri sağlayacaklar. DART, Didymos ve Dimorphos Dünya’dan nispeten yakın 6.8 milyon mil(11 milyon kilometre) olana kadar önümüzdeki 10 ay boyunca Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesinin hemen dışında seyahat etmeye devam edecek.
Küçük Gövdeli Manevra Otonom Gerçek Zamanlı Navigasyon (SMART Nav) adı verilen algoritmayla birlikte çalışan gelişmiş bir rehber, navigasyon ve kontrol sistemi, DART uzay aracının iki asteroidi tanımlamasını ve ayırt etmesini sağlayacak. Sistem daha sonra uzay aracını Dimorphos’a yönlendirecek. Bu süreç, etkisinden yaklaşık bir saat sonra gerçekleşecek. Johns Hopkins APL, ajansın Gezegensel Görevler Program Ofisinin bir projesi olarak NASA’nın Gezegensel Savunma Koordinasyon Ofisi için DART görevini yönetiyor. NASA, Güney Kaliforniya’daki Jet İtki Laboratuvarı, Greenbelt, Maryland’deki Goddard Uzay Uçuş Merkezi, Houston’daki Johnson Uzay Merkezi, Cleveland’deki Glenn Araştırma Merkezi ve Hampton, Virginia’daki Langel Araştırma Merkezi dahil olmak üzere çeşitli merkezlerden görev için destek sağlıyor. Lansman, ajansın Florida’daki Kennedy Uzay Merkezinde bulunan NASA’nın Fırlatma Hizmetleri Programı tarafından yönetiliyor. SpaceX, DART görevi için fırlatma hizmetleri sağlayıcısı olmaya devam edecek.
Kaynak: NASA
