Neurology dergisinde yayımlanan yeni bir çalışma, asansör yerine merdiven çıkmak gibi orta düzeyde bir fiziksel aktivitenin bile önemli beyin bölgelerindeki hacim kaybını önleyebileceğini Genel olarak egzersizin her yönden bizim için iyi olduğunu anlamamıza rağmen, bilim adamları bu ilişkinin özellikleri etrafında ilginç açılımlar yapmaya devam ediyor. Son olarak Almanya’daki bir ekipten gelen çalışma, asansör yerine merdiven çıkmak gibi düzenli fiziksel aktivitede yapılan küçük değişikliklerin bile, hastalıkla bağlantılı beyin bölgelerinde oluşabilen yaşa bağlı hacim kaybına karşı konulabileceğini gösterdi.
Araştırmalar, egzersizin yaşlanmanın bazı etkileriyle mücadeleye nasıl yardımcı olabileceğini ortaya koydu. Bu araştırmada, düzenli fiziksel aktivitenin kalbin elastikiyetini koruyabildiği, hafif bilişsel bozukluğu azaltabildiği, Alzheimer ve bunamaya karşı koruma sağlayan hormonların açığa çıkmasını sağlayabildiğini gösteren bir dizi çalışma yapıldı. Alman Nörodejeneratif Hastalıklar Merkezi’ndeki (DZNE) bilim insanları, egzersizin beynin belirli bölgeleri üzerindeki etkilerine bakarak vücutta oluşan yansımalarının izini sürdüler.
Fiziksel aktivitenin tüm beyin bölgelerinde gözle görülür bir etkisi var
Çalışmanın başı Fabienne Fox, “Daha önceki araştırmalarda beyin genellikle bir bütün olarak düşünülmüştü” diyor. “Amacımız beyne daha ayrıntılı bir bakış atmak ve beynin fiziksel aktivitesinin en çok hangi bölgelerini etkilediğini bulmaktı.” Bunu yapmak için bilim insanları, yaşları 30 ile 94 arasında değişen 2500’den fazla denek üzerinde yapılan popülasyona dayalı bir çalışmadan elde edilen verilerden yararlandılar. Bu, beyin hacmini ve korteksin kalınlığını MRI ile analiz etmeyi ve fiziksel aktivitelerini değerlendirmeyi içeriyordu. Bunun için deneklerin uyluklarına yedi gün boyunca bir ivme ölçer takıldı.
Fox, “Fiziksel aktivitenin neredeyse incelenen tüm beyin bölgelerinde gözle görülür bir etkisi olduğunu gözleyebildik” dedi. “Genel olarak fiziksel aktivite ne kadar yüksek ve yoğun olursa, beyin bölgelerinin hacim veya kortikal kalınlığının o kadar büyük olduğunu söyleyebiliriz. Ve bu özellikle hafızanın kontrol merkezi olarak kabul edilen hipokampusta gözlemlenmiştir. Bilindiği gibi daha büyük beyin hacimleri, nörodejenerasyona karşı daha küçük olanlardan daha iyi korunmaktadır”. En çok fayda sağlayanlar, aktif olmayan yaşlı yetişkinler olabilmektedir. Bilim insanları, en büyük ve neredeyse ani oluşan hacim artışlarının, 70 yaşın üzerinde ve aktif olmayan deneklerle, orta derecede aktif olanları karşılaştırırken gözlemlediklerini söylüyorlar.
Asansör yerine merdiven çıkmak bile etkili
Çalışmayı yürütenlerden biri olan Ahmad Aziz, “Prensip olarak bu çok iyi bir haber – özellikle egzersiz yapmakta isteksiz olanlar için” diyor. “Çalışma sonuçlarımız, günde 15 dakika yürümek veya asansör yerine merdiven çıkmak gibi küçük davranış değişikliklerinin bile beyin üzerinde önemli bir olumlu etkiye sahip olabileceğini ve potansiyel olarak yaşa bağlı beyin maddesi kaybını önleyebileceğini ve beyin dokusunun gelişebileceğini gösteriyor. Nörodejeneratif hastalıkları olan özellikle yaşlı yetişkinler, düşük yoğunluklu fiziksel aktivitedeki küçücük artışlardan her şekilde faydalanabileceklerdir” diye de ekliyor.
Fiziksel aktivite artımından en çok etkilenen beyin bölgelerinin genetik analizi, bu bölgelerin vücudumuza enerji sağlayan ancak bunu yapmak için çok fazla oksijene ihtiyaç duyan yüksek miktarda mitokondriye ev sahipliği yapan bölgeler olduğunu göstermiştir. Aziz, “Diğer beyin bölgeleriyle karşılaştırıldığında, bu bölgeler artmış kan akışına ihtiyaç duyar. Fiziksel aktivite sırasında bu akış çok iyi sağlanmaktadır. Bu da söz konusu beyin bölgelerinin neden egzersizden faydalandığını açıklayabilir” diyor.
Çalışma ayrıca fiziksel aktiviteden etkilenen genlerle Alzheimer ve Parkinson gibi hastalıklardan etkilenenlerde büyük bir örtüşme olduğunu ortaya koydu. Bu da egzersizin bu hastalıklara karşı koruyucu yararları için bir olasılık içerdiğini göstermektedir. Fox, “ Elde ettiğimiz sonuçlarla, beyin sağlığını geliştirmek ve nörodejeneratif hastalıkları önlemek için fiziksel olarak daha aktif olunması gerektiğinin bilgisini yaygınlaştırmak istiyoruz” diyor. “Mütevazı fiziksel aktivite bile yardımcı olabilir. Bu nedenle, sadece küçük bir çaba gerekiyor ama bilindin ki etkileri büyük olacaktır” diye de ekliyor.
Kaynak: Brain volume study reveals anti-aging potential of taking the stairs, New Atlas
