PARANTEZ / Ender Helvacıoğlu ‘Kurallı’ ve ‘yeşil’ bir kapitalizm olanaklı mı? Hidrobiyolog Levent Artüz ile söyleşi Marmara Denizi’nin öldürülmesi taammüden! John Bellamy Foster Marx-Engels sonrası Marksizmde ekoloji BİLİŞİM DÜNYASINDAN /...

Marx’ın ekolojik mirası, sonrasında gelen bazı Marksist kuramcılar (özellikle Buharin ve Caudwell) ve Marksizmden esinlenen bilim insanları (Vernadski, Vavilov, Bernal, Haldane,  Needham, son dönemde Lewontin, Gould, Levins) tarafından dikkate alınmış ve geliştirilmişti. Ne yazık ki bu çalışmalar sosyalist hareketler içinde dahi yeterli ilgiyi görmedi. Ama günümüzde yeniden anımsamakta ve giderek ekolojik bir sosyalizme ilişkin yeni […]

Ormanlarda daldan dala atlarken ve yaşamın keyfini sürerken, birden değişen iklim koşulları onu bu yaşamdan kopartıp yere indirdi. Bu zoraki değişiklik onu iki ayağı üzerinde yürümeye zorladı. Elleri serbest kalmıştı. Onlarla taşları yonttu, biçim verdi, avlandı ve hatta kayalara şekiller çizerek yaşamını anlattı. Ateşi keşfetti. Taş kültürlerini yarattı. 10.000 yıl öncesine kadar hep taşı kullanarak […]

Mitolojilerin güçlü bir köken ve neden arayışı içerdikleri, evreni insanbiçimci kişileştirilmiş tanrısal güçlerle açıklamaya yöneldikleri, pek çok şeyi tanrısal cezalarla ilişkilendirdikleri, bildik anlamda bir doğa düşüncesine yer vermedikleri, bu yüzden de doğal-maddi nedenler yerine kaprisli tanrısal güçleri ön plana çıkarttıkları anlaşılmaktadır. Hasan Aydın’ın okuyacağınız yazısı, yakında Bilim ve Gelecek Kitaplığı’ndan çıkacak olan “İlkçağdan Ortaçağa Doğa […]

İngiliz demokratik devriminin Düzleyicileri (Levellers), John Lilburn, Richard Overton ve arkadaşları, büyük aydınlanma filozofları, Benedictus de Spinoza, John Locke, Montesquieu, Jean-Jacques Rousseau, Voltaire özgürlük ve eşitlik mücadelesinin metinlerini yazdılar. Bunlar insanlığın ortak hafızasıdır ve sürekli yeniden anımsanmalıdır. Okuyacağınız metinler, aristokrat düzene karşı yüzyıllar boyu verilmiş mücadelede büyük düşünürler ve eylemciler tarafından üretilmiştir. İnsanlığın özgürlük ve […]

Darwin’in beş yıllık gezisinin sonuçları neyi sağlamıştır? Tutulan notlar, yapılan sayısız gözlemler, tüm canlı ve cansızlara ait binlerce örneğin faydası nedir? Bu tür çabalar birçok kişiye anlamsız gelebilir. Bu gezi sonrasında, evrim teorisinin temelleri atılmış ve türlerin kökeni kitabı ile insanlığa yaşamın tarihsel kökenine ilişkin önemli şeyler anlatılmıştır ama bu gezinin asıl değeri “gözleme dayalı […]

Yazının başlığı rahatsız edici olabilir, çünkü Covid-19 salgını nedeniyle yüzlerce insanımızın yaşamını yitirdiği ve binlerce kişinin hastalığa yakalandığı bir ülkede “Hangi aşıyı olsam?” sorusu şımarıkça duruyor. Elbette “en iyi aşı ulaşılabilen aşıdır”. Bir arkadaşımdan öğrendim, kendisine aşı tercihi yapma hakkı tanınmış, karar vermekte zorlanıyordu. O konuşmada aklıma gelen bir olasılık problemini paylaşmak istiyorum. Aşı olmayanların […]

Türkiye Selçukluları idari sisteminde sultanlar, melikler, ikta sahipleri ve amiller (valiler) gibi üst düzey yöneticiler, köyleri yıllık belli bir meblağ karşılığında dehkan denilen köy sahiplerine satıyor veya icara veriyorlardı. Dehkanlar, sahibi oldukları köylere celbettikleri çiftçi ve işçileri veya konar-göçer bir topluluğu yerleştiriyor ve onların belli usul ve esaslar dairesinde üretim yapmalarını sağlıyor ve iş hayatlarını […]

Çeviri: Onurcan Ülker “Mao’nun Çin’inin Şistozomiyazı Ortadan Kaldırdığını Nasıl Yalan-Yanlış İddia Ettiğinin Öyküsü” başlıklı bir makale okuduğumda şaşkınlığa uğradım. Yazar tarafından ortaya atılan iddialar çarpıcı ve dikkat çekiciydi. Ne ki bunlar, Çin’deki ve Çin dışındaki bilim camiası tarafından uzun süredir ortaya konan temel olgulara taban tabana ters düşüyordu. Yazıda, bu iddiaların bazıları kısaca tartışılacak. Okuyacağınız […]

Çeviren: Ebru Oktay Çocuk felcinin üstesinden gelerek halkın sevgisini kazanmış Dr. Jonas Salk, bir gazetecinin aşının patentinin kime ait olacağını sorduğunda, “İnsanlar sanırım. Patent diye...