Konya ve çevresi 2018 tarihli deprem tehlike haritasına göre tehlikesi düşük olan bir bölgededir. AFAD veri tabanına göre Konya merkez olmak üzere 50 km uzaklığa kadar olan yakın çevresinde 1991-2023 tarihleri arasında büyüklüğü 3.0 ve daha fazla olan 89 deprem kayıtlara geçmiştir. Bu depremlerden 2 tanesi 5.0 ve 5.1 büyüklüğünde, 3 tanesi 4.0-4.9 büyüklüğünde ve 84 tanesi de 3.0-3.9 büyüklükleri arasındadır (Şekil 1)
Ulusal Deprem İzleme Merkezi AFAD ve KRDAE ile ABD ve Avrupa Deprem İzleme Merkezi USGS ve EMSC’nin bu deprem için bildirdikleri deprem dış merkez konumları arasında 3 km ile 8 km arasında fark vardır (Şekil 2). Konya Fayı, Holosen yaşlı olup, normal fay bileşeni olan 17 km uzunluğunda genç bir faydır. Emre vd (2018)’e göre Konya Fayı’nın 6.5 büyüklüğünde bir deprem oluşturma potansiyeli vardır.
1 Ağustos 2023 depremi dış merkezi Konya Fayı’nın kuzey ucundan 20 km uzaklıktadır. Farklı deprem izleme merkezlerinin raporladığı konumlara bakılırsa (Şekil 2), Mw:5.0 büyüklüğündeki depremini doğrudan Konya Fayı ile ilişkilendirmek oldukça zor gözükmektedir. Ancak, MTA Diri Fay Haritası’ndan (Emre vd, 2018, MTA, 2023) alınan bilgilerle oluşturulan Şekil 2’deki haritaya bakıldığında, Mw:5.0 büyüklüğündeki depremin Konya Fayı’nın kuzeydoğusuna yerleşmiş Kuvaterner ve olası Kuvaterner yaşlı olarak sınıflanmış ve adları konulmamış farklı uzunluklarda dört adet genç faylarla ilişkisi incelenmelidir.
1 Ağustos 2023’de olan Mw:5.0 (AFAD) büyüklüğündeki depremin konumu her ne kadar farklı deprem izleme merkezlerine göre farklı ise de, adı konulmamış bu genç faylardan en büyükleri olan 3 numaralı olası Kuvaterner yaşlı fay ile ilişkili gibi gözükmektedir.
MTA Diri Fay Haritası ile ilgili açıklamalı yayında (Emre vd, 2018) Konya Fayı’nın ve kuzeydoğusundaki 2 numaralı fayın normal fay sınıfında olduğu belirtilmektedir. 1 Ağustos 2023 tarihinde olan ve 4 numaralı fayın kuzey ucunda oluşan Mw:5.0 büyüklüğündeki depremin AFAD tarafından yapılan odak mekanizması çözümü de tam bir normal fay hareketini göstermektedir. Bu bulgu bize Konya İli’nin doğusundaki Kuvaterner yaşlı havzanın batı sınırındaki normal fay hareketleriyle ilişkisi hakkında (Eren, 2011 bazı araştırmaların yapılması gerekliliğini hatırlatıyor.
Mw:5.0 büyüklüğündeki deprem ve artçı depremler için verilen konumlar ve depremin odak mekanizması çözümü göz önüne alındığında MTA tarafından tespit edilen “Olası Kuvaterner Fay” veya “Çizgisellik” (3 numaralı fay) için bazı incelemeler yapılması önerilir. Büyüklüğü Mw:4.8 ile Mw:5.1 arasında verilen 1 Ağustos 2023 tarihli depremin olduğu sahada ayrıntılı jeolojik, jeofizik, sismolojik ve jeodezik yöntemlerle inceleme yapmakta yarar olduğu düşüncesindeyim.
Konya İli’nin 20 km kuzeyinde oluşan Mw:5.0 büyüklüğündeki bu son deprem, her ne kadar orta kuvvette bir deprem olsa da bölgedeki genç faylarla ilişkisinin ayrıntılı olarak araştırılması, Konya’nın gelecekteki deprem tehlikesi hakkında daha güvenilir ve somut bilgiler elde edilmesini sağlayabilir.
Kaynaklar
- AFAD, https://deprem.afad.gov.tr/event-detail/462220
- Emre, Ö., Duman, T. Y., Özalp, S., Şaroğlu, F., Olgun, Ş., Hasan Elmacı, H. ve Çan, T., 2018. Active fault database of Turkey, Bull Earthquake Eng, 16:3229–3275.
- EMSC, https://www.emsc-csem.org/Earthquake_information/earthquake.php?id=1536022
- Eren, Y. 2011, Konya’nın jeolojisi ve neo-tektonik yapısı ve depremselliği, I. Konya Kent Sempozyumu, 26-27 Kasım 2011. https://www.researchgate.net/publication/338375149_Konya%27nin_jeolojisi_Neo-tektonik_yapisi_ve_depremselligi
- KRDAE, http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/son-depremler/liste-halinde/
- MTA Diri Fay Haritası, 2023. http://yerbilimleri.mta.gov.tr/anasayfa.aspx
- USGS, https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eventpage/us6000kx2n/executive
