Meme kanseri, erken teşhis aracılığıyla %100’e yakın oranlarda tedavi edilebiliyor. Fakat meme kanserini yaratan tümör büyüdükçe, bu oran %25’lere düşüyor.
Meme kanseri hastaarının hayatta kalma oranlarını arttırmak amacıyla Canan Dağdeviren ve ekibinin ABD’de bulunan Massachussets Teknoloji Enstitüsü’ndeki biliminsanları, ultrason teknolojisi kullanarak üretilmiş giyilebilir cihaz, erken fazlarda olsa dahi tümörleri yakalayabilme özelliğine sahip. Cihaz, özellikle meme kanseri geliştirmeye yatkınlığı olan ve düzenli aralıklarla memogramlara girmek zorunda kalan bireyler için çok önemli.
Cihaz esnek ve yapışkan özelliğe sahip, dolayısıyla kolaylıkla bir sütyene takılabilir. Sütyene takılı olması ayrıca memenin çeşitli açılardan görüntüsünün alınmasına olanak tanıyor. Yapılan yeni çalışmada araştırmacılar, cihaz aracılığıyla elde edilen görüntülerin çözünürlüklerinin tıbbi ölçüm merkezlerinde elde edilen görüntülerle çok yakın sonuçlar aldılar.
“Ultrason teknolojisinn tıp alanında kullanıldığı formu değiştirip evlere getirdi.” diyen Canan Dağdeviren, Science Advances dergisinde yayımlanan çalışmanın yazarlarından.
Giyilebilir teşhis
Çalışma için teyzesi Fatma Çalışkanoğlu’nun 49 yaşında geç faz meme kanserine yakalanıp 6 ay içinde yaşama veda etmesinden ilham alan Dr. Dağdeviren, MIT’de daha doktora sonrası araştırmacıyken meme kanseri teşhis cihazının fikri üzerine çalışmaya başladı. Ekibin ürettiği cihaz, sütyen üzerinde takılarak özellikle meme kanseri açısından yüksek risk teşkil eden hastalarda düzenli izleme sağlayabilir.
Meme tümörleri iki düzenli memogram taraması arasında büyüyorsa, ki meme kanseri hastalarının %20-30 çoğunda bu durum geçerlidir, agresif tümör olarak kabul edilir.
Giyilebilir teknolojiler üzerine uzmanlaşan ekibin üyesi Canan Dağdeviren, “Hedefim özellikle kanser oluşturma ihtimali yüksek hastalara müdahele edebilmek” diyor ve ekliyor “Rutin taramalarla meme kanserini önleme oranını %98’lere çıkarmayı hedefliyoruz.”
Giyilebilir meme kanseri teşhis edebilen sütyen fikrini gerçekliğe çevirmek isteyen Dağdeviren, sağlık tesislerinde kullanılan ultrason cihazlarının minyatür versiyonları üzerine çalışıp kullanıcının istediği her zaman görüntüleme yapabilmesini hedefledi. Üretilen tarama cihazı, alışılmış ultrason ölçüm cihazlarını küçültebilecek yeni malzemelerini içeriyor.
Böyle bir cihazı giyilebilir hale getirmek için ekip, esnek bir malzemeden 3 boyutlu yazıcından çıktı aldı. Bu çıktı alınan malzemede bal peteği misali açıklıklar vardı ve ekip bu açıklıklara mıknatıs kullanarak ultrason tarayıcının tenle temas etmesi gereken noktalarını monte ettiler. Cihazın altı farklı yerinde memeyi görüntüleyebilecek açıklıklar bulunmakta, cihaz aynı zamanda etrafında dönebildiği için memenin farklı açılardan görüntülenmesine de olanak tanıyor.
Erken teşhis
MIT Klinik Araştırmalar Merkezi’nde çalışan araştırmacılar, cihazı 71 yaşında memesinde kist bulunan bir kadında denediler. Deneysel cihaz sayesinde bahsi geçen kadın üzerinde 0.3 santimetre çaplı gibi çok küçük kistlerin dahi yakalanması mümkün oldu. Ayrıca görüntüleme sistemi, dokunun 8 santimetre altına kadar inebiliyor.
“Erişilebilirlik ve kalite, düşük maliyetli sağlık sistemi sağlayabilmek ve bu sayede erken teşhis miktarını arttırmak için çok önemli. Bir hemşire olarak geç teşhisin nelere sonuç oluşurabileceğini iyi bliyorum. Teknoloji, güvenilir, konforlu ve daha az rahatsız edici cihazlarla bizlere meme kanseri erken teşhisinin arkasındaki bariyerleri aşacak aracı verebilir.” diye ekliyor MIT’nin Klinik Araştırmalar Merkezi’nde hemşire olarak çalışan Cathrine Riccardi.
Ultrason görüntülerini görmek için araştırmacılar görüntüleme merkezlerine giyilebilir ultrason cihazlarının bağlanmasını sağlamalıydılar. Cihazın bir akıllı telefon boyutunda olduğu düşünülünce bu hiç kolay olmadı.
Yayımlanan makaledeki yazarlardan Massachussets Devlet Hastanesi cerrahı, “Meme kanseri, kadınlar arasında en sık görülen kanser türü ve erken teşhiste tamamen tedavi edilebiliyor. Erken teşhisin önündeki en büyük engelse, kadınları görüntüleme merkezine götürmek oluyor. Bu kullanımı rahat ultrason aparatı bu büyük engeli ortadan kaldırmış oluyor” diyor.
Araştırmacılar, cihazın örneklem üzerindeki çalışma akışını izleyip yapay zeka kullanarak görüntü yapısındaki değişimleri analiz etmeyi hedefliyorlar. Ayrıca daha doğru yorumlamalar için yılda bir de bu verilerin bir radyolog tarafından da analiz edilmesi planlanıyor. Ayrıca araştırmacılar bu teknolojiyi, ultrason ile teşhis edilebilecek başka hastalıkların erken teşhisi için de kullanacak modeli geliştirmeyi planlıyorlar.
