Rıfat Saltoğlu

17. yüzyılın başlarında modern bilimin otoritesini gerçekten tehdit eden üç farklı düşünce geleneği vardı: Aristotelesçilik, okültizm ve kuşkuculuk. Gözleme, deneye ve hesaplamaya dayanan modern bilimin bu alternatif gelenekleri alt etmesi kolay olmadı. Bu mücadele modern bilimin lehine kapanmasaydı şimdikinden farklı bir bilim anlayışımız olabilirdi. Bu savaşımda modern bilimin yanında saf tutmuş düşünürler arasında kurdukları kapsamlı […]

Galileo Galilei (1564-1642) ile Roma Katolik Kilisesi’nin 17. yüzyılın ilk yıllarında karşı karşıya gelişi, Batı geleneğinde bilim ile din arasındaki çatışmanın klasik örneğidir. Bruno ve Kepler’le birlikte Copernicusçu bilimsel devrimi başlatan Galileo, modern bilim ve felsefeye çok yünlü katkıda bulunan tarihsel bir figürdür. Katkıda bulunduğu başlıca alanlar, matematiksel fizik, gözlemsel astronomi, bilim felsefesi ve doğa […]

Bir yönüyle bilim fenomenlerin üzerinde yükselebilen yaratıcı, cesur teorisyenlere ihtiyaç duyar; Kepler bu türden biriydi. Diğer bir yönüyle bilim teorik kurguların test edilebilmesi için doğru gözlemsel verilere ihtiyaç duyar; Tycho Brahe’nin verileri bu gereksinimi karşıladı. Brahe ve Kepler arasında kurulan bu sıra dışı ilişkinin çok verimli olduğuna ve bilim devrimini hızlandıran bir etki yarattığına kuşku […]

Copernicus devrimi, yeni bir evren kavramıyla sonuçlanan düşünsel bir devrimdir; insanın evrenle olan ilişkilerindeki bir dönüşümdür. Astronomide başlayan değişim, bu bilim dalı ile sınırlı kalmamış, insanın doğaya ilişkin görüşlerindeki köklü değişikliklere yol açmıştır. Yol açtığı yeniliklerden biri, önce Giordano Bruno, 150 yıl sonra da Newton tarafından ortaya atılan sonsuz evren kavramıdır. Antikçağ’da ve Ortaçağ’da egemenliğini […]

Miletoslu düşünürler, mitolojik evren tasarımlarını kökten dönüştürecek bilimsel buluşlara imza attılar. Güneş tutulmasını öngördüğü söylenen Thales bir gökbilimci olarak ünlenmiş; Anaksimandros Yer’in evrenin merkezinde hiçbir şeye dayanmadan durduğunu ve gökcisimlerinin görünürde karmaşık ve düzensiz devinimlerinin geometrik modeller kullanılarak açıklanabileceğini ileri sürmüş; Anaksimenes ise seyrelme ve yoğunlaşma düşüncesiyle modern matematiksel fiziğe giden yolu açan bir ilke […]

Mitolojik düşünceden doğa felsefesine geçişin görünümleri şöyle sıralanabilir: 1) Doğanın mitolojiden arındırılması ya da doğanın belirli özelliklerinin, örneğin tanrıların imgeleri olarak sunulmasından vazgeçilmesi; 2)...

‘Mitolojik düşünme’ öylesine temeldir ki, tarihsel olarak mitos olmadan dinin olamayacağı ama din olmadan mitosun olabileceği görülür. İlk kez Antik Yunan’da doğa felsefesinin doğuşu,...

Miletli Anaksimandros’un düşüncelerinin, bilim anlayışının ve kozmolojide yol açtığı büyük kavramsal değişimin etkileri günümüzde de sürmektedir. Carlo Rovelli irrasyonalizm ve dini düşüncenin yeniden yükselişe...