sahtebilim

“Cihat öğretilmeyene matematik öğretmenin hiçbir faydası yoktur” bakış açısı, matematiği sadece ve sadece cihat etmek için bir araç olarak gören bir anlayıştır. Bu anlayışın yaratacağı eğitim sonrasında, “Cihat kursunu başarıyla tamamlayan çocuklar 30 yaşına geldiklerinde doğrudan doçentlik kadrosuna atanacaklardır”, “pi sayısı 3’e eşitlenmiştir” ya da “Deve sidiği milli içki olarak kabul edilmiştir” biçimli kararlar, KHK’de […]

Bilimselmiş gibi gözüken bir şarlatanlık türü olmasına rağmen, “kuantumculuk” da diğer birçok şarlatanlık örneğinde olduğu gibi mistik unsurlarla ayakta tutuluyor. İnternette herhangi bir arama motoruna “kuantum ve …” yazdığınızda karşınıza çıkacakların sınırı yok. “Kuantum düşünce tekniği”, “kuantum ve psikiyatri”, “kuantum sıçrama sanatı”, “kuantum ve kişisel gelişim”, “kuantum ve moda”, “kuantum ve dişilik sanatı” ve daha […]

Numeroloji, sayıların gizli anlamlarının ve bunların insan yaşamı üzerindeki etkilerinin incelenmesidir. Sayıların bu tür gizli anlamları olmadığı gibi, tek başlarına insanların hayatlarını da etkileyemeyeceklerinden; numeroloji bilim kılığındaki bir tür batıl inançtır. Uri Geller gibi bazı sözde fizikçiler, numerolojinin 11 Eylül terör saldırıları gibi bazı olayları anlamamıza yardımcı olduğunu iddia ediyor. 25 Şubat 1996’da Parade dergisinde […]

Tüm bilimler bizi batıl inançlar ve büyüsel düşünmeden uzaklaştırırken, parapsikoloji kehanet ve medyumluk gibi şeyler için bilimsel bir temel bulmaya çalışıyor.   Sunuş: Robert Todd Caroll’un, dijital ortamda yayın yapan, “Kuşkucunun Sözlüğü”nün (The Skeptic’s Dictionary) “parapsikoloji” maddesini (http://skepdic.com/parapsy.html) özetledik. Parapsikoloji, ESP (duyu dışı algılama) ve psikokinezi (fiziksel nesneleri, sadece zihin yoluyla hareket ettirmek) gibi paranormal […]

Spiritüalizm, ölülerle iletişimin medyum denilen bazı aracılar vasıtasıyla gerçekleştirilebileceği inancıdır. Sunuş: “Kuşkucunun Sözdebilim Ansiklopedisi”nin (Ed. Michael Shermer, The Skeptic Encyclopedia of Pseudoscience) “Spiritüalizm” başlıklı maddesinden (ss.220-225) özetleyerek çevirdik. Spiritüalizm, ölülerle iletişimin medyum denilen bazı aracılar vasıtasıyla gerçekleştirilebileceği inancıdır. Medyumluk iki basit formla açıklanır: zihinsel ve fiziksel. Zihinsel medyumlar, ölülerden zihinsel görüntüler ve mesajlar içeren psişik […]

Bu sayımızın kapak dosyasında, güvenilirlik sağlamak, otoritesinden yararlanmak için bilime referanslar verseler de, aslında bilimsel yöntemle desteklenmemiş bilgiler çerçevesinde kurulan sözde/sahtebilimleri bir anlamda teşhir ediyoruz. Yazılarda örnekler üzerinde tek tek işlenen bilimi sözde/sahtebilimden ayırmaya yarayacak yöntem ve yaklaşım farklarını, yani ölçütleri, bu giriş yazısıyla derli toplu biçimde ortaya koymak istedik.  Bilgi çağındayız: Sağımız solumuz önümüz […]

Bilim, UFO olduğu iddia edilen sayısız vakayı, mantıksal akıl yürütme ve bilimsel gözlemle tarih boyunca çürütmüştür. Ayvalık, yazlarını sessizlik ve huzur içinde geçirmek isteyen insanlar için birebirdir. Akşamları, ışık kirliliği az olduğundan Samanyolu Gökadasını görmek mümkündür kasaba merkezinin dışından. Bir gece kumsalda gökyüzünü izlerken, yanımdaki düzlükte endişeli insanların toplandığını fark ettim. Yanlarına yaklaştıkça konuşmaları duymaya […]

Homeopatlar yöntem ve ilaçları deneye tabii tutulduğunda başarısız olmasının sebebini, kişiye özel tedavi uygulamalarına bağlıyor; gerçekte olan ise, saatlerce dinledikleri hastaları sadece plasebo ilaçlar vererek evlerine göndermeleridir. Hiçbir istatistikten bahsetmiyorlar. Yetmiyor insan aklıyla dalga geçecek biçimde homeopatik ilaçların kullanılmaya başladıktan sonra hastalığın etkisini önce arttıracağını, ardından iyileşmenin meydana geleceğini söylüyorlar ki, bu zaten doğal iyileşme […]

Astroloji, gözlem faaliyetleri, gökcisimlerinin konumlarının ifade ediliş biçimleri, inceleme nesneleri bakımından astronomi bilim dalını model alır; ancak çok daha fazla bilimin yerine kendini koymaya çalışır: Psikoloji, siyaset, ekonomi bunların başlıcalarındandır. Başka bir deyişle, yorum yaptığı tüm alanlarda titiz bir araştırma, zorlu bir eğitim yerine, basitçe gezegen konumlarını hesaplayarak büyük iddialarda bulunur. Şüphesiz bu kolaycılıktır. Tevfik […]

Cinler, sahtebilimciler ve inanç sömürücüleri için oldukça verimli bir materyal. Cincilik, insanlığın büyüsel düşünce döneminden kalan bir inanç. Kuran’da ve peygamber hadislerinde de yer alması İslam toplumlarındaki yaygınlığının nedeni. Son dönemlerde cincilik “bilimsel” bir kılıfa bürünerek de piyasaya sürülüyor. Panzehir: Bilimsel düşünce biçiminin toplumsallaştırılması, diyalektik ve tarihsel materyalist yaklaşımın benimsenmesi… Geçtiğimiz ay İstanbul’da bir “cin […]