Sedat Ölçer

Robert Boyle, asırlar boyu doğru bilinen yanlışlara karşı çıktı. Örneğin Aristoteles’in ve Paracelsus’un maddenin temel bileşenleri hakkındaki iddialarının hatalı olduğunu deneyleriyle gösterdi, hava pompası deneyleriyle ideal gazlar yasasını keşfetti,  kimya disiplininin ilerlemesine önayak oldu, tıbbi alanda yenilikçi yöntemlerin kullanılmasına öncülük etti. Batı dünyasında 17. yüzyılın ikinci yarısı, bir tünelden çıkış niteliğindedir: Henüz kısmen karanlıklarda bulunan, […]

Tabii ki bazı fikir ve sonuçları yanlıştı Britanyalı bilginin, ama aradan 150 yıl geçmesine ve bu arada bilimin dev adımlar ile ilerlemiş olmasına karşın, bilimsel sonuçlarının çok az hata içerdiğini söyleyebiliriz. İşte bu yüzdendir ki İnsanın Türeyişi, yayımlanışından bu yana 150 yıl geçmiş olmasına karşın, güncelliğini büyük ölçüde korumuş, okunması gereken temel bir eserdir. Yıl […]

Bilim tarihinin âdeta tanrılaştırılmış şahsiyeti, akıl çağının kurucusu ve modern bilimin anıtı olarak tanına gelen Newton; fen bilimlerine ayırdığı zamandan çok daha fazlasını, doğada tanrısal mesajlar aramaya, büyü ve sihre başvurarak metalleri altına dönüştürmeye ve ölümsüzlük iksirinin sırrını çözmeye adamıştı. Isaac Newton’ı nasıl bilirsiniz? Aydınlanma ve akıl çağının kurucusu, mantık ve matematik yoluyla doğal dünyanın […]

Evrim kuramının derslerde okutulup okutulmaması üzerine Temmuz 1925’te görülen Scopes Maymun Davası, Amerikan hukuk tarihinin en ünlü davalarındandır. Aradan yaklaşık bir yüzyıl geçmiş olmasına karşın, Scopes davasında tartışılan pek çok konu güncelliğini koruyor: Evrim karşıtlığı ve bağnazlık, din-bilim çatışması, laik eğitim, akademik özgürlükler, okul müfredatlarının çağdışı ideolojilere hizmet edecek şekilde tasarlanması… Bu konular 21. yüzyıl […]

İnovasyonun tabandan tepeye doğru, dağıtık bir modele göre gerçekleşiyor olması, İsviçre modelinin başarısında önemli bir etken. Tabanda yer alan aktörlerden biri yükseköğretim kuruluşları. Dolayısıyla bilgi üretiminin başlıca merkezlerinden biri olan üniversiteler bağımsız ve özgür olmadığı sürece, inovasyonun can damarlarından biri tıkanmış oluyor. “Eğer İsviçreli bir bankacının pencereden atladığını görürseniz, hiç tereddüt etmeyin, siz de peşinden […]

Hitler, ideolojisini oluştururken, Darwin evrim kuramından esinlendi mi? Hitler’in “mücadele” kavramı ile Darwin’in “hayatta kalma mücadelesi” kavramı ne derece örtüşür? Nazi mezalimi, evrim kuramına atfedilen materyalist dünya görüşünün bir sonucu mu? Daha genel bir bakış açısıyla, Hitler dönemi Alman biyolojisinin Darwinist bir çizgide konumlandığı söylenebilir mi? “Nazi ırkçı ideolojisinin Darwinci temelleri çok açıktır. Hitler, Mein […]

Sosyal Darwinizm, çok farklı şekillerde -hatta kimi zaman birbiriyle hepten çelişen argümanlarla- yorumlanmış bir ideoloji. Darwin doğru okunup anlaşıldığında, kuramının sosyal Darwinist tezlere herhangi bir altyapı sağlamadığı, aksine, sosyal işbirliğini özendiren bir kuram olduğu görülür. Bu yüzden Darwinizmi, sosyal Darwinizmden ayırmak önemlidir. “En uyumlu olanın sağkalımı” (survival of the fittest) deyimi, Darwin’in Türlerin Kökeni’ni (1859) […]

Dünya’nın yaşının belirlenmesi, modern bilimin en önemli kazanımlarından biri olmanın ötesinde, bir devrim niteliğindedir. Bu keşif, biyoloji dahil pek çok bilim alanında derin sonuçlar yaratmakla kalmadı, insanoğlunun dünyaya bakışını temelden sarstı. Dünya’nın yaşının tespiti öyküsü, heyecan verici olmanın yanı sıra bilimsel ilerlemenin nasıl cereyan ettiğini göstermek bakımından da hayli ilginçtir. Charles Darwin’in başını ağrıtan temel […]

Dağlı tepeli topografyalar, sadece biyoloji dünyasının yenilikçilik yaratımına ışık tutmakla kalmazlar, çünkü evrensel bir niteliğe sahip olmaları nedeniyle, doğanın inorganik (cansız) maddeyi meydana getirirken ürettiği inovatif çözümleri anlayabilmek veya daha geniş bir genelde matematikte, teknolojide veya beşeri faaliyetlerde inovasyon ve yaratım süreçlerini aydınlatabilmek için de çok güçlü ve faydalı modeller oluştururlar. “Her önemli sanat eseri, […]

22 Mart 1699 günü sabahı idam sehpasına çıkan William Chaloner’ın ünlü fizikçi Isaac Newton’a karşı duyduğu kin ve nefret, biraz sonra hayatına mal olacak...