toplum

Günümüzdeki küreselleşme ve uygarlık bütünleşmesi düzeyi daha geniş süreçleri sezebilmenin ve bilince çıkarabilmenin zeminini de yaratıyor. Artık neredeyse bir dünya uygarlığından söz edebiliyoruz. İnsan toplumlarının geçmişte ayrı ayrı gibi görünen tarihleri bugün görece bütünleşmiştir, dolayısıyla artık bir insanlık tarihinden ve bu tarihin gelişim mekanizmalarından daha net bir biçimde söz edebiliriz. Sistemli düşünmenin ve yöntemli analizin […]

Duke-NUS Tıp Fakültesi’nden bir araştırma ekibi, beyin kaynaklı nörotrofik faktör (BDNF) olarak tanımlanan bir büyüme faktörü proteininin ve reseptörü olan tropomiyosin reseptör kinaz B’nin...

Bu bir gerçek: Kadınlar bilgisayar bilimleri, mühendislik ve matematik alanlarında oldukça az temsil ediliyor. Fakat kadınları diğer alanlara yönelten nedenler muğlak. Yüksek öğretim kurumları,...

Kan, insanın fiziksel ve kültürel varlığını, biyolojik olduğu kadar kendisine yüklenmiş bir dizi dinsel, geleneksel, sosyolojik, iktisadi, siyasi sembolizmlerle var eder. İnsanlığın, kana dair bilgileri, içinden geçtiği kültür evrelerinin bilgi sınırlarınca belirlenmiştir. Başlangıçta anlaşılmaz, bilinemez, gizemli inanışlarla ilgiliyken, kanın birçok hastalığın teşhisinde ve tedavisinde oynayabileceği roller bilimsel düşünüşle birlikte, çoğunlukla, son yüzyılda keşfedilmiştir. İnsanlığın bilimsel […]

Beynin-zihnin mizahla ilişkisi hakkındaki bilgilerimiz (fMRI, EEG vs.) nörogörüntüleme çalışmaları kadar “mizah körü” vakalarla yapılan ampirik çalışmalardan da kaynaklanıyor. Mizahi materyalden gülme edimine doğru giderken beynimizde hangi aşamalar gerçekleşiyor, hangi mekanizmalar devreye giriyor? Zorluklarla, kaygılarla ve şiddetle dolu bir dünyada çelişkileri gülmeye dönüştürmek beden-zihne iyi geliyor mu? vs. Dışarıdan bir üçüncü şahıs, gülmek edimini yüz […]

Bir yanda Osmanlı ve Çin hanedanlıkları gibi kendi artı-nüfusuna yeni tarım alanları bulmak zorunda hisseden ve bunu yapabilmek için de nüfus artışından dolayı topraksız kalma durumundaki çiftçilere yeni yerleşim yerleri bulmak için pahalı savaşlarla egemenlik alanlarını sürekli genişletme baskısı hisseden Asya İmparatorlukları… Diğer yanda ise devlet arazilerindeki kiracı çiftçiyi toprağından çıkarmakta gözü kara davranabilen bir […]

Yüzlerce araştırmacıyla yapılan çalışma, erkek biliminsanlarının, kadınlara kıyasla yayınladıkları çalışmaları paylaşmaya daha açık olduğunu gösterdi; ancak sadece diğer erkeklerle. Viyana Üniversitesi’nde bilişsel biyolog Jorg Massen,...

Beni az çok tanıyanlar bir süredir “gülmek nedir?” sorusu üzerine çalıştığıma aşinadır. Hatta “yeter!” diyenler de var. En azından şimdilik, benim dünyayla kurduğum ilişkinin...

“Uzun yaşa, genç öl!” başlıklı dosyamızı oluşturan, ilgiyle ve keyifle okuyacağınızı umduğumuz yazıların, “yaşlanma” olgusu konusunda eksik bıraktığı önemli boyutlar var. Yazılar yaşlılığı, insanı, biyolojik bir tür düzeyinde ele alarak araştırıyorlar; oysa bu olgunun dünya genelinde eşitsizliğe yol açan sosyoekonomik ve sosyopolitik süreçlerle ilintili boyutları göz ardı edilemeyecek önemde. Sonsuz yaşam, daimi gençlik, insanlığın en […]

İbn Haldun, insanlığın haraçlı-aristokrat düzenden kurtulma mücadelesinin, gerçekleri kutsal kitaplarda değil doğada ve toplumsal olgularda aramayı öngören bilimsel yöntemin galebe çalmasının insanıdır. Bizim insanımızdır. Geleneksel İslam’ın, haraçlı-feodal sistemin mirasçılarının İbn Haldun’u sahiplenebilmelerine olanak yok. İbn Haldun döneminde onların cedlerine karşı mücadele etmiştir çünkü. İslamcılar İbn Haldun’u unutturmaya çalışmışlar, aydınlanmacılar ve toplumcular ise onu keşfedip hakkını […]