Başlık net, “2015’te elektik şoku verir misiniz?” ve yapılan kopya deneyin sonuçlarına göre cevap, evet. Varşova Sosyal ve Beşeri Bilimler Üniversitesi, ünlü Milgram deneyinin modern bir versiyonunu uyguladı ve 50 yıl önce yapılan çalışmaya benzer sonuçlar buldu. Araştırma Sosyal Psikoloji ve Sosyal Kişilik Bilimidergisinde yayımlandı.
Çalışmanın yazarları amaçlarını, Polonyalılar arasında hangi seviyede bir itaat etmeyle karşı karşıya kalacaklarının incelenmesi olarak belirtiyor. Milgram paradigmasındaki testler merkez Avrupa’da hiçbir zaman yapılmadı. Araştırmacılar bölgedeki ülkelerin farklı tarihlerinin otoriteye itaat konusunu onlar için son derece ilginç ve farklı hale getirdiğini yazıyor.
Milgram deneyine yabancı olanlar için deney, yürüten kişi tarafından desteklendiğinde deneye katılan insanların başka birisine elektrik şoku vermesindeki istekliliği test etti. Deneklerin hiçbirisine gerçekte elektrik şoku verilmezken, katılımcılar gerçek olduğuna inandı. Milgram deneyleri otoriteden kaynaklı belirli baskı koşulları altında, insanların başka birine zarar veriyor da olsa emirleri uygulamakta istekli olduklarını gösterdi.
Araştırmada bulunan psikologlardan biri olan Tomasz Grzyb, Milgram deneyleri hakkında bilgisi olan insanların büyük bir çoğunluğunun asla o şekilde davranmayacağını iddia ettiğini söylüyor ve çalışmalarının insanların karşı karşıya kaldıkları durumun gücünü ve hoş bulmadıkları şeyleri ne kadar kolay kabul ettiklerini gösterdiğini belirtiyor.
Etik kaygılar deneylerin birebir aynılarının yapılmasını engellese de, araştırmacılar katılımcıların itaat seviyesini test etmek için daha düşük şok düzeylerinde benzer bir düzenek oluşturdu.
Araştırmacılar deney için yaşları 18 ile 69 arasında değişen 80 katılımcı (40 kadın ve 40 erkek) üzerinde çalıştı. Katılımcıların her birisi daha yüksek şok seviyesinde olan 10 butona sahipti. Sonuçlar katılımcıların yönergelere itaat seviyesinin orijinal Milgram çalışmasındakine benzer yüksekliklerde olduğu gösterildi.
Araştırmacılar insanların yüzde 90’ının deneydeki en yüksek seviyeye çıkma konusunda istekli olduğunu buldu. Bir erkekle bir kadına elektrik şoku verme konusunda insanların isteklilikleri arasındaki fark açısından araştırmacılar, şok uygulanacak kişi kadın olduğunda verilen emirleri yerine getirmeye itiraz edenlerin sayısının üç kat daha fazla olmasını kayda değer bulsa da, deneyin kapsam ve katılımının küçük olmasından dolayı güçlü bir sonuç çıkarmamıza izin vermeyeceğini belirtiyorlar.
Toplumun nasıl değiştiği konusunda Grzyb, Migram’ın otoriteye itaat üzerine olan orijinal araştırmasından yarım yüzyıl sonra insanların büyük bir çoğunluğunun hâlâ çaresiz bir kişiye elektrik akımı vererek zarar vermeye istekli olduğunu söylüyor.
