Henri J. M. Claessen – Peter Skalnik Devletin evriminde toplumsal sınıfların varlığı ve rolü nedir? Asyatik üretim biçiminin karakteristik özellikleri nelerdir? Erken devletin doğuşunda ve doğuşunu izleyen gelişmelerde fethin rolü ne oldu? Erken devletin evriminde savaşın ve öteki dış çatışma türlerinin rolü neydi? Nüfus artışının veya nüfus baskısının erken devletin gelişmesi üzerindeki etkisi ne oldu? […]

Fethedildiği dönemde İspanya düzensiz ve istikrarsız, kitleler ise yoksul ve çaresizdi. Bu manzara İslam devletiyle birlikte tamamen değişti. Üretim ve güven ortamı doğdu. Endülüs devletiyle birlikte Avrupa birçok “ilk” ile tanıştı. İslamiyet’in kuruluşunda eğitime verilen önem, Endülüs’e tam olarak yansımıştı. Avrupa’da etkileri yüzyıllar boyu sürecek olan “Avicenna, Averroes, Maimonides üçlüsü” felsefeye ve bilime büyük katkılarda […]

Caracas’ın doğu terminalinden Kolombiya’ya gitmek üzere aşağı yukarı bir gün sürecek otobüs yolculuğum henüz başlamıştı. Venezuela’ya girmek gibi çıkmanın da zor olduğunu çoktan fark etmiştim. Tabi ki kimse sizin elinize yapışıp gitmenize engel olmuyor da sanırım ben bu ülkede o kadar çok tuhaf olay yaşadım ki, nedense sürmekte olan fakat bir türlü başlayamadığım tanımlanamaz bir […]

Daha önceki bir yazımızda Hikmet Kıvılcımlı’nın “Tarih Tezi Işığında Allah-Peygamber-Kitap” adlı eserinin “Tarihsel materyalist bir Kuran tefsiri” olduğunu belirtmiştik. Henüz yeni baskısı yapılmamış ve sahaflarda bile bulunmayan bu eser aslında Cumhuriyet tarihimizin ilk “Kuran Ansiklopedisi” sayılabilir. Gericilerin birkaç girişimini saymazsak, ikinci Kuran Ansiklopedisi’ni de Turan Dursun yazmıştı zaten. Görüldüğü gibi, bu ülkede bilimsel yöntemin ışığında […]

Yolu 1905 yılında Toscana’da Casentino’ya düşen Ella Noyes günlüğüne “Apenin dağlarının kalbinde Casentino diye adlandırılan yeşil ve bereketli vadi büyük bir istiridye kabuğunu anımsatıyor”...

“İnançlara saygı” kavramının yanlışlığı kendini en çok “inançların özneleştirilmesi” noktasında gösterir. Burada sorun, saygının inançlara mı insana mı gösterilmesi gerektiğinde düğümlenmektedir. İnançlar, hele inananlardan belli şeyleri yapmamaları, belli şeyleri yapmaları üzerine buyruklar biçimi verilmiş olanlar, onlara saygı gösterilmesi beklentisiyle, özne hatta aşkınözne konumuna yükseltilip yüceltilmektedirler. Bilim ve Gelecek dergisinin bir önceki (103.) sayısında, “Yanlış kurulan […]

Televanjelizm, metafizik düşünme biçiminin ve piyasayla uyumlu yeniden dinselleştirme projesinin bir izdüşümüdür. İslami televanjelistler ana akım medyada 1990’lı yıllar sonrasında görüldü. Pakistan’da Ferhat Hashmi ve Emir Liaqat; Hindistan’da Zakir Naik; Endonezya’da Abdullah Gymnastiar; Nijerya’da Ahmet Deedat; Suudi Arabistan’da Ahmad al-Shugairi; Mısır’da Emir Halid, Moez Masoud ve Mustafa Hüsni; Türkiye’de Fethullah Gülen ve Adnan Oktar vs. […]

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre kentsel bölgede yaşayan 137 milyon kişi güvenli içme suyuna ulaşamıyor ve 600 milyon kişi uygun çevresel koşullarda yaşamıyor. Güvenli olmayan su, uygunsuz çevre koşulları, kötü barınma, aşırı kalabalık ortamlar ve çeşitli kirleticiler gibi etkenler, fiziksel ve psikolojik pek çok sağlık sorununa yol açıyor. Dünya genelinde hızlı bir kentleşme süreci yaşanıyor. 2000 […]

Gazeteci-yazar Mustafa Sönmez bağımsız bir iktisatçı olarak 70’li yılların sonlarından beri Türkiye ekonomisini yakından izliyor. Sönmez, Türkiye Ekonomisinde Bunalım (3 cilt), Türkiye’de Holdingler, Türkiye’de Gelir Eşitsizliği, 100 Soruda Dışa Açılan Türkiye Ekonomisi, 100 Soruda Küresel Kriz ve Türkiye gibi pek çok kitabın da yazarı. 2009 yılından beri de Cumhuriyet Gazetesi’ndeki köşesinden ekonomiye dair gözlem ve […]

İbni Haldun pek çok sosyal bilimci tarafından modern tarihçiliğin, siyasal bilimlerin ve sosyolojinin kurucusu olarak kabul ediliyor. İngiliz tarihçi Arnold Joseph Toynbee ondan “herhangi bir zamanda, herhangi bir ülkede, herhangi bir zihin tarafından yaratılmış en büyük tarih felsefesinin sahibi” olarak bahsetmişti. Friedrich Engels ise, bilindiği gibi Karl Marx’la birlikte Marksizmin kurucusu. Nicholas Hopkins’in makalesi İbni […]